Milli mála - 01.01.2010, Blaðsíða 62
um sem menningarlegum blendingjum, hvítum inúítum (e. White
Inuit), sýna með sérlega skýrum hætti nauðsyn þess að gagnkvæmt
„smit“ verði á milli staðnaðra hugmynda, t.d. um að inúítar standi
ávallt saklausir en séu um leið valdalausir og varnarlausir gagnvart
hvíta manninum, en hins vegar um að hvíti maðurinn sé alltaf sá
sem valdið hefur og sé ávallt siðspilltur.
Í huga Kanadamanna má í grófum dráttum heimfæra heiðni
eða trú á dulræna verund upp á frumbyggja Kanada, kaþólskuna
upp á franska Kanadamenn en mótmælendatrúna upp á þá bresku.
Varla er þörf á að fjölyrða um að ríkjandi valdahópi tilheyrðu
þeir, samkvæmt klisjunni, sem voru hvítir, engilsaxneskir og mót-
mælendatrúar (e. White Anglo-Saxon Protestant – WASP) en
veldistign kaþólikka í veldisskipaninni (e. hierarchy), og ekki síst
Frakka, var fram eftir síðustu öld lítið hærri en frumbyggja, sem
hafði verið skákað neðst í veldisstigann, skilgreindir sem óæðri.
Kristjana lætur önnu og Valdimar bróður hennar vera sammála
um að best sé að forðast villu og hringsól í byl með því að þrír
fari saman sem mætti vel skilja sem svo að best færi ef þessir þrír
hópar sem hér voru nefndir og teljast stoðir kanadísks samfélags
stæðu jafnfætis og væru samstiga – en það eru þó fyrst og fremst
þau gildi sem þeir standa fyrir sem Kristjana leggur áherslu á að
meta þurfi jafnt.
Ef klisjur um kynhlutverk eru heimfærðar á kanadísku
„stofnþjóðirnar“ (e. founding members/Charter groups) svonefndu
þá hafa karlmannleg gildi verið talin birtast í engilsaxneskum
hefðum, en óæðri kvenleg gildi í þeim frönsku.31 En þessar staðal-
myndir af kynhlutverkum afbyggir Kristjana líka. Solveig er hin
umhyggjusama móðir og eiginkona sem Virginia Woolf og fleiri
samtíðarkonur hennar kölluðu „Engil hússins“32 en hún hefur vak-
ÞýðIng, SKöPun, aðLögun?
62
31 Sjá t.d. grein Pam Perkins, „Imagining Eighteenth-Century Quebec. British Literature and
Colonial rhetoric“ í Is Canada Poscolonial? Unsettling Canadian Literature, ritstj. Laura
Moss, Waterloo, On: Wilfrid Laurier university Press, 2003, bls. 151–161.
32 Sjá t.d. smásögu Charlotte Perkins gilman, „an Extinct angel“ (1891), endurútgefin í „The
Yellow Wall-Paper“ and Other Stories, ritstj. robert Shulman, Oxford: Oxford uP, 1995.
48–50. Sjá einnig erindið „Professions for Women“ sem Woolf flutti árið 1931 en var fyrst
útgefið að henni látinni í The Death of the Moth and Other Essays (1942); rafræna útgáfu má
nálgast á http://ebooks.adelaide.edu.au/w/woolf/virginia/w91d/chapter27.html; báðar höfnuðu
staðalmyndinni af engli hússins sem ávallt er reiðubúin til sjálfsfórna á þeirri forsendu að hún
væri ógn við velferð kvenna. Madame ratignolle, holdgerður engill hússins í skáldsögu Kate
Chopin The Awakening (1899), er aftur á móti öllu óræðari túlkun, en Kristjana kallast á við
sögu Chopin í endalokum The Axe’s Edge þegar söguhetjan gengur í sjóinn eftir að hafa háð
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 62