Milli mála - 01.01.2010, Blaðsíða 61
allt fram til 1970 var þess vænst í kanadísku regluverki að lands-
menn allir, frumbyggjar jafnt sem innflytjendur, tileinkuðu sér
ensk-kanadíska siði og viðhorf.29 Það var því töluverður þrýsting-
ur á innflytjendur og frumbyggja, hvaðan sem þeir komu, að
aðlaga sig svo fullkomlega að bresk-kanadískum siðvenjum og
hugsun að frávik væru lítt eða ekki sýnileg. Á sjöunda áratugnum
hófst gagnmerk endur skoðun á kanadískum mann- og þegnrétt-
indum, sem efldist sífellt þar til fjölmenningarstefna var innleidd
opinberlega árið 1988, en markmið og leiðir hennar eru stöðugt
til umræðu og endurskoðunar með virkri þátttöku kanadískra rit-
höfunda og menntamanna. Kristjana var meðal þeirra fjölmörgu
sem höfnuðu alfarið þeirri hugmynd að menningarleg aðlögun
skyldi öll ganga í eina átt, til samræmis við hegðun, eiginleika og
færni sem hafði sprottið upp úr valdbeitingarkerfum eins og
nýlendurekstri og karlaveldi.
Diane Brydon telur t.d. að The Prowler, bók Kristjönu sem kom
út sex árum eftir The Axe’s Edge, sé gott dæmi um að í kanadísk-
um bókmenntum feli póstmódernísk afbygging og fjölhyggja ekki
í sér fælni frá því að taka menningarpólitíska afstöðu, heldur komi
fram skýr krafa Kristjönu um endurmat á mannlegum hvötum og
endurheimt á menningarlegum gildum sem hafa verið gerð tor-
tryggileg, hunsuð eða kæfð, skilgreind sem kvenleg eða útúrboru-
leg.30 Brydon finnst framsetning og túlkun Kristjönu á Íslending-
guðrún BJörK guðSTEInSDÓTTIr
61
29 Michael Dewing, Canadian Multiculturalism, endurskoðuð útg. 15. sept. 2009, Ottawa:
Parliamentary research Branch, Political and Social affairs Division, bls. 1–10. Má nálgast
á slóðinni http://www.parl.gc.ca/information/library/PrBpubs/936-e.pdf [sótt 18. desember
2010].
30 Diane Brydon, „The White Inuit Speaks. Contamination as Literary Strategy“ í Past the Last
Post. Theorizing Post-Colonialism and Postmodernism, ritstj. Ian adam og Helen Tiffin,
Calgary: university Of Calgary Press, 1990, bls. 191–203. greinin hefur m.a. verið endur-
útgefin í The Post-Colonial Studies Reader, ritstj. Bill ashcroft, gareth griffiths og Helen
Tiffin, new York: routledge, 1995. greinin er fyrst og fremst hörð gagnrýni á staðhæfing-
ar Lindu Hutcheon á níunda áratugnum (þá helsti sérfræðingur Kanadamanna um póstmód-
ernisma) um að ríkjandi sjónarmið og gildismat meirihlutans í Kanada hafi ekkert tengst við
hugmyndakerfi annarra menningarhópa, og frumbyggjar einir gætu gert tilkall til hrein-
ræktaðs nýlenduástands. Brydon telur evrópsk viðmið glepja Hutcheon sýn. Titill greinar
Brydon kallast kankvíslega á við víðfræga og feikilega umdeilda bók eftir John g. neihardt,
Black Elk Speaks (1932), en höfundurinn sætti tortryggni og gagnrýni fyrir að hafa farið
frjálslega með þýddar, endursagðar og umritaðar endurminningar Sioux indíánans Black
Elks (1863–1950). Bók neihardts er orðin táknmynd blandaðrar orðræðu því ógerlegt er að
greina hvar/hvort rödd hvíta rithöfundarins er aðskilin frá Black Elk, en þar að auki telst hún
dæmi um það hvernig hvítir menn hafa rænt frumbyggja sagnaarfi sínum og ímynd, og haft
að féþúfu í skrumskældum, einfölduðum útgáfum sem uppfylltu væntingar hvítra lesenda.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 61