Milli mála - 01.01.2010, Blaðsíða 88
samstaðan getur borið einstaklinginn ofurliði. Samfélag kvenna og
kvenleg reynsla verður þannig að átakapunkti. Þrátt fyrir leitina að
rödd heildarinnar, samstöðunnar, neita kvenpersónurnar í bókum
Djebar oft að lúta – eða láta loka sig inni í – stöðnuðum félags- og
menningarkerfum.
Þessari stöðu deilir rithöfundur eins og Djebar með fleiri frönsku -
mælandi rithöfundum sem velta fyrir sér leið sinni um tungumálið,
hvort sem það er móðurmál, annað eða þriðja mál. Djebar er tíðrætt
um „tungumál hins ósmættanlega“, en það stendur fyrir minningarn-
ar sem hún skráir í textann. Djebar gagnsýrir frönskuna með arab-
ískum tungum, þögn og röddum kvenna, alsírskri menningu og sögu.
Franskan verður „hennar“ („franskan mín“, eins og hún segir sjálf).37
En til að draga fram minningarnar í málinu reynist nauðsynlegt að
þvinga þær fram, hrista af því nýlendurykið, kúgun og blóðsúthell-
ingar. Hið ósamrýmanlega tungumál felur í sér mótspyrnu. nei-ið,
sem endurómar í huga assiu og höfundarverki hennar, er tákn upp-
reisnar gegn þöggun alsírskrar menningar og sögu og alsírskra
kvenna sérstaklega. Franskan rúmar þannig hið ósamrýmanlega –
sem málsnið útlegðarinnar.
úTDrÁTTur
Tungumál útlegðar – um skrif alsírska
rithöfundarins assiu Djebar
Fjallað er um tilraunir alsírska rithöfundarins assiu Djebar til að
glíma við mótsögn í skáldverkum sínum: „ómöguleika“ þess að
skrifa á frönsku og skrifa ekki á frönsku. Djebar þarf að finna
þriðju leiðina milli öfga sem felast í einföldum samruna við franska
bókmenntahefð eða upphafningu á hinu staðbundna og uppruna-
lega í alsírskri menningu. Í því samhengi verður sjónum beint að
hugtakinu „þýðing“ í skrifum Djebar: Hún semur á frönsku, en
gagnsýrir texta sinn arabískum áhrifum. Þannig „tvítyngir“ hún
frönskuna eða yfirfærir framandi sögu, reynslu og raddir á tungu-
málið. Tvítyngið er afbygging sem dregur fram skilafrestinn, eins
TunguMÁL úTLEgðar – uM SKrIF aLSÍrSKa rITHöFunDarInS aSSIu DJEBar
88
37 „un texte nouveau, […] une graphie qui devient „mon français“, assia Djebar, Ces voix qui
m’assiègent… en marge de ma francophonie, París: albin Michel, 1999, bls. 28.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 88