Stígandi - 01.01.1945, Blaðsíða 16

6
BLYSFÖR OG GREINARGERÐ
STÍGANDI
Eg hefi að hugsuðu ráði ekki verið myrkur í máli. Vera má, að
bókmenntamönnum síðari tíma þyki fengur í frásögn af viðhorfi
stöku bæjarbúa við blysför þessari, áður en þeir sáu kyndla-ljóm-
ann, fegurð hans og birtu á götunum.
Það er algerlega réttmætt, að hver landsbúi, sem áhuga hefir á
heilsusamlegri menningu þjóðar vorrar, láti sig það nokkru
varða, hverjum landsstjórn og ríkisstofnanir veita sérstaka virðing
og vegsemd. Ekki má falsa verðmæti, hvorki í hagsömum athöfn-
um, þjóðfélagslegri baráttu, listum né vísindum. Virðing hverrar
stofnunar á og hér nokkuð í húfi. Ef virðingarmerki hennar, hvort
sem þau eru nafnbætur, heiðursgjafir eða blysför, lenda á ómak-
legum, breytast þau í háðsmerki, rýra virðing þess, er veitir óverð-
ugum virðing. Eg er þess vís, að slíkt er ljóst þeim menntastofn-
unum, sem á þjóðsýnilega vísu hafa gert Davíð skáldi Stefánssyni
sæmd á fimmtugs-afmæli hans. Sæmdin er skáldinu veitt af heilum
hug og af ábyrgum hug. Gera verður ráð fyrir, að hver mikils
háttar menntastofnun skilji, að því aðeins lieiðrar hún þegn eða
skáld, að hún heiðri sjálfa sig um leið.
Mér er ókunnugt, hversu margar blysfarir hafa verið farnar til
íslenzkra rithöfunda og skálda. En eg hygg þær skjót-taldar. Á átt-
ræðis-afmæli Benedikts Gröndals fóru stúdentar í Reykjavík blys-
för til hans. Sá atburður gerðist fyrir næstum 40 árum, 6. október
1906, tæpu ári fyrir andlát skáldsins, 2. ágúst 1907. Engan hefi eg
heyrt vefengja, að hið fjölmennta og óhófs-fjölgefna skáld hafi
átt slíkan sóma í alla staði skilið. í blysför þessari var sungið
kvæði til hins háaldraða rithöfundar eftir Þorstein Gíslason, er
byrjar svo:
„Hátt skal það óma:
upp yfir drunga
tímanna lýst hefir ljósvöndur þinn."
Slíkt er réttmæli og sannmæli. Á þessum blysfarardegi var
Gröndal að vísu 30 árum eldri en Davíð Stefánsson, er Mennta-
skólinn á Akureyri fór með fagur-logandi kyndla til hans. En það
getur ekki orkað tvímælis, meðal ljóðglöggra og bókmenntafróðra,
að Davíð Stefánsson hefir fimmtugur gefið þjóð sinni stórum
fleiri „lífvæn ljóð“ en Gröndal áttræður, og er hér ekki óvarlega
mælt. Því má raunar ekki gleyma, að Gröndal er höfundur hinnar
mjög skemmtandi furðu-bókar, „Heljarslóðarorrustu", og var
nærfellt hálfa öld „gosbrunnur fyndninnar“ — eins og mig minn-
ir, að Jón Ólafsson kallaði hann einhvern tíma —, skaut yfir hlát-