Stígandi - 01.01.1945, Blaðsíða 24
14
BLYSFÖR OG GREINARGERÐ
STÍGANDI
„Ef þráin er farin, er ekkert annað.
Mér er ætlað að leita, en finna bannað.
Ef sæi eg það blika í berginu, gullið,
þá bergði mín hamingja síðasta fullið,
því vissan rændi mig viljanum, þránni," o. s. frv.
(„Gullleitarmaðurinn").
Þá er menn lesa þessi viturlegu vísuorð hins unga mennta-
manns, sem ekki er heimspekingur, minnast þeir kenninga hins
þýzka spekings og gagnrýnanda, Lessings (1729—1781,), að hið
æðsta lífsgildi væri fólgið í „hinni eilífu viðleitni", í andlegri við-
leitni, í leit að hinu sanna, að það væri manninum meira virði,
að leita sannleikans en finna sannleikann. Veiðin sjálf væri dýr-
mætari en aflinn eða það, sem væri veitt eða að velli lagt. Skap-
andi „Svartra fjaðra“ hefir ekki verið hugsunarlaus í æsku sinni
né sjúkdómi.
Ef vér hyggjum að utanverðu efni þessarar ágætu kvæðabókar,
myndum ljóðanna, umgerð og atburðum, kemur hið sarna í ljós.
Slíkt er, að miklu leyti, sótt í fjarska liðinnar tíðar, í álfheima og
ævintýr, sagnadansa og sagnakvæði, sem áður er drepið á. Það er
óþarfi, að telja dæmi slíks, enda verður vikið að þessu atriði síðar.
Hver athugull lesandi og dálítið bókmenntafróður getur sjálfur,
án leiðsagnar í því efni, fært sér heim sanninn um slíkt.
„Svartar fjaðrir" eru því íslenzk sköpun, sannkallaður íslend-
ingasöngur, langur þáttur úr lífssögu þjóðar vorrar. Það var
margar myrkar aldir hlutskipti hennar, að dreyma og dreyma,
þrá og þrá, kúra ráðlítil og dáðlítil, undir litlum ljóra, hrærast
og nærast á „bókadraumnum, böguglaumnum", líkt og Einar
Benediktsson kvað.
Davíð Stefánsson er ekki í „Svörtum fjöðrum" og yfirleitt
hvergi skáld sérstakrar þjóðfélagsstefnu, sérstakrar stéttar né sér-
stakrar kynslóðar. Hann virðir mannlega þjáning, þessa beisku
fylgju og meginfurðu mannlegs lífs, hefir samúð með þeirn, sem
þjást, hvort sem böl þeirra og kvöl stafa af fátækt eða renna af
öðrum rótum. Hann kveður stórum meir um mannlegt eðli en
um mannlegt félag. Slíkt er í sjálfu sér lífvænlegt. Mannfélag vort
og skipulag þess er sífelldum breytingum undirorpið. Mannlegt
eðli er ílialdssamt, breytist seint eða trauðla eður alls ekki í hinum
mikilvægustu atriðum. Þó sýnir áróður-tækni seinustu ára, að
orka má furðulega á það, einkum ef henni er beitt miskunnarlaust
við æskuna.