Stígandi - 01.01.1945, Blaðsíða 61

STÍGANDI
NORÐLENZKUR FRAMBURÐUR
51
kjörin til að verða þjóðarframburður, þegar mállýzkurnar renna
allar í eitt. En það má ekki verða fyrr en lokið er rannsóknum, er
liafnar eru, og ekki fyrr en smátt og smátt, eftir að hljóðfræðilega
þjálfuð kennarakynslóð hefur náð öruggum tökum á þessum
málum.
Það má aldrei gleymast, að mállýzkurnar, eins og þær eru, hafa
margfalt ríkara mótstöðuafl gegn hvers kyns spillingu en lög-
giltur og valdboðinn ríkisframburður getur fengið næstu öldina,
eftir að hann yrði settur, en ólögboðinn blendingsframburður,
hrærður saman af handahófi úr mállýzkunum, yrði bráðnæmur
fyrir öllum hugsanlegum kvillum, eins og dæmi eru til í úrkynj-
uðu blendingsmáli flestra hraðvaxinna stórborga.
Auk þess á gamall framburður málssöguleg og e. t. v. tónfræði-
leg verðmæti í sér fólgin, og margs munu vísindamenn sakna,
þegar búið er að uppræta sérkenni landshlutanna.
Ekki þarf að taka fram, að afkáraháttur eins og eins manns í
tali er engin góð né gild mállýzka, heldur tíðast tilbúningur hans
eða héimilisins, þar sem hann lærði að tala. Það getur verið
gaman að bókfesta sh'kt og eins er um skrýtinyrði og sumar af-
bakanir, sem liálfgerð hugsun er í, en lífsrétt á þetta ekki í þjóð-
tungunni.
IL
Ýmsir menn hafa spurt, hví atkvæðaskipting væri önnur í norð-
lenzku en öðrum mállýzkum, þegar k, p eða / fer á eftir l, m eða
7i. Dæmi: kjálki, hjálpa, hál(f)t, skanki, vanta, rárnka við sér,
hawpnr, skammta, stúlka, mjólk, kilpur.
Fyrst ber að geta þess, að hinn norðaustlenzki framburður er
þarna upprunalegri en framburður annars staðar á landinu, en
er þó heldur að láta undan síga fyrir aðkomnum áhrifum. Fram-
burður jressi er því algerlega réttmætur, en ekki rétthærri en
hinn fyrir því, vegna þess að meirihluti þjóðar verður væntanlega
látinn ráða framburðarbreytingum, sem éru ekki meiri röskun
á lögmálum tungunnar en þarna gerist og þetta veldur ekki rit-
háttarbreytingum. Þessi ,,norðlenzki“ framburður getur aldrei
sigrað í landinu, nema svo færi, að fulltrúar aíþjóðar dæmdu
honum sigur vegna söngfegurðar eða annars slíks og síðan yrði
hann löggiltur og kenndur. En það mál er nú of snennnt að ræða.
í öðru lagi ber að benda á mun einstakra hljóða. Hin hörðu
4*