Stígandi - 01.01.1945, Blaðsíða 36

26
BLYSFÖR OG GREINARGERÐ
STÍGANDI
„Yfir grænu grasi hvíldi
hin guðdómlega ró.
Allt söng — og þagði þó,
en þögnin andann dró“.
Slíkt er skáldskapur að marki. Tilfinning vor skynjar hann
fremur en hugsun vor fái greint hann. Hér mælir skáldið „huldu-
mál“, sem hann kveður líf vort stöðugt tala, þótt vér fáum sjaldan
skilið hulduraddir þess og söng, þar sem hinn þögli og liljóðláti
söngvari fer, ef til vill, aldrei „út af laginu“.
Lýsingin á skaphöfn kerlingar er og í senn skýr og gagnorð.
Hún er ger á hlutrænan hátt og listrænan, myndin af þrálæti
hennar og þrásækni, kvenlegri þrautseigju hennar og viljafesti,
sem enginn bratti fær bugað, engin bylta né torleiði fá unnið á.
Ólíklegt er, að slík gersemi góðlátlegrar gamansemi sem þetta
kvæði fyrnist fljótt. Davíð Stefánsson liefir verið vel fyrir kall-
aður, er hann orti það. Þarna leikur hann sér, hér er list hans
leikur. Það er eins og liann sér hér almáttugur, fullvaldi og al-
valdur í skemmtilegu ríki, þar sem tunga Islands, stefjahreimar
hennar, hendingar og stuðlar eru þjónar lians, lúta óskum lians
og skáldmóði. Það er hið brosandi orkufjör, smekkvísi og létt-
leikur í bragarglímu, sem ljá kvæðinu laðan þess og seið, sem
ekkert listaverk fær lengi lifað án, hversu auðugt og þróttmikið
sem það að öðru leyti er.
Þótt skólameistaralegt sé, — eða ef til vill af því, að óhugnan-
legur skólameistari er runninn mér í merg og bein — fæ eg eigi
orða bundizt um, að hæpið er, að Jóni bónda hafi, að öllu leyti,
verið hlíft, og ekki hafi þurft að brenna úr honum synd og sora
fyrir innan „helgar grindur" og slíkt hafi gerzt sárindalaust. Það
sýnist óeðlilegt, að Jón bóndi liafi sloppið inn fyrir hlið himna-
ríkis án þess að leggja á sig sjálfsafneitun, erfiði og áreynslu til
sjálfs sín endurbótar, að kona hans hafi, með mannkostum sínum
og manndómi, getað gert „annan eins bófa í bak og fyrir“ sálu-
liólpinn, án sjálfs hans umbótavilja og sjálfs hans orkuraunar til
betrunar. Slíkt væri hvorki réttlátt né vænlegt til mannbóta. Hitt
er skemmtileg hugsun, að engu sé, að lokum, algerlega kastað á
glæ, hve „guðlaust sem það er“.
Veðraskipti eru tíð í kvæðum skálds vors. Þar er í sania ljóði
snögglega breytt hugblæ og geðhrifum, eins og eitt tónskáld vort
hefir bent mér á. Þar skipta^t á sælunautnir, sárindi og synda-
kennd og „bandi bundið á milli“. „Variatio delectat“ eða fjöl-