Stígandi - 01.01.1945, Blaðsíða 48

38
BERSÖGLISMÁL
STÍGANDI
búskap með jarðarkaupum. Seljandinn eða meðerfingjar unga
bóndans flytja oftast í kaupstað. Hver bændakynslóð verður að
greiða fjölda „óðalsjarða“ að nýju, og mest af þessu hækkandi
jarðarverði rennur í kaupstaðina. Allmargir liafa fasteignabrask
að atvinnu, þótt meginhluti fasteignagróðans komi ekki niður á
einstakar stéttir, heldur rigni niður hér og þar. En fjáraflamenn
renna víðar færum sínum og afla vel. Enn eru ótaldir þeir, sem
skemmtanir selja og veitingar, málafærslumenn, er hafa margar
fjáraflaleiðir, eigendur bifreiðastöðva o. fl. o. fl
Meginorsök dýrtiðarinnar er allur pessi margpœtti fjárafli
peirra, sem eigi stnnda erfiðisvinnu, öll eyðsla þeirra og gróði,
allt umstang þeirra í dýrustu húsakynnum á dýrustu lóðum með
fjölda forstjóra, skrifstofuliðs og annarra þjóna.
Meðan þingmenn kaupstaðanna berjast fyrir því að lækka af-
urðaverð, en sveitaþingmenn kaupgjald og hvorir tveggja ala á
úlfúð rnilli bænda og verkamanna, fær fjáraflinn margvíslega að-
hlynningu. Sýnt hefir \erið fram á, hvernig gróðinn á verzlun
hefir verið skipulagður svo sem bezt má verða af ríkisvaldinu.
Iðnrekendur hafa einnig fengið staðfest sitt hánrarksverð. Utgerð-
armenn höfðu í fyrstu alveg skattfrjálsan gróða, en síðan þau
hlunnindi að mega leggja miljónir skattfrjálst til hliðar í vara-
sjóð. En auk jressa er alkunnugt mál, að bóndinn og verkamaður-
inn verða að greiða skatt af öllum sínum tekjum, þær veiða lrvergi
faldar. Allar róttækar ráðstafanir til þess að tryggja rétt framtal
fjáraflans til skatts hafa aftur á móti strandað í þinginu. Og allir
háskattar á stríðsgTÓðann eru svæfðir. Saka flokkarnir þar hver
annan um svæfinguna með hinum mestu óheilindum. Ber hér
allt að sama brunni: Flokksstjórnirnar í Reykjavík og þingið allt
er vel „stéttvíst“, og Iialda fjáraflamennirnir ekki lakar á sínum
málum en hinir opinberu starfsmenn.
VII.
Guðjón Teitsson ritaði grein í Tímann í surnar unr verzlunar-
ólagið. H^rn sýnir, hvert verðið rennur, sem neytendur greiða
fyrir erlendar vörur. Með óyggjandi reikningi sýnir hann, að
verði handklæðis nokkurs nrá skipta í þrjá nokkuð jafna hluti:
Einn fer í óhjákvæmilegan kostnað, annar til ríkisins, en hinn
þriðji til verzlunarmanna, og er sá hlutinn ríflegastur. Ekki er
líklegt, að hið sanra gildi um allar vörur. Tollar og verzlunar-