Stígandi - 01.01.1945, Síða 49

STÍGANDI
BERSÖGLISMÁL
39
ágóði mun sums scaðar meiri eða minni. Það er á að líta, að ýmsar
innlendar iðnvörur iiafa margfalda álagningu til fjáraflamanna,
fyrst til iðnreka, en síðan til heildsala og smásala. Ýmsir stórir
þættir vara skila mestum hluta útsöluverðs í ríkissjóð (tóbak, vín-
föng og ýmsar hátollavörur). Auk þess sem almenningur greiðir
gegnum viðskipti í búðinni, gieiðir hann háa beina skatta til
ríkisins, bæjar- og sveitarfélaga. Hann fer varla bæjarleið án þess
að borga til bílakonunga, eða annarra, ekki á skemmtun án þess
að greiða skatta til gróðans, kaupir ekki bók, nema meginbluti
verðsins sé gróði, en minniblutinn kostnaðarverð fyrir pappír og
vinnu. Húsaleiga og rentur af jarðarverði eru þættir, sem að
minnstu eru greiddir fyrir vinnu. Þegar allt þetta er atbugað, er
mjög sennilegt, að dæmið um handklæði Guðjóns fari nærri því
að sýna rétta mynd af lífinu: Af hverjum þrem krónum, sem
bóndi eða verkamaður greiðir úr búi sínu, rennur ein til þess að
greiða óhjákvæmilegan kostnað, önnur fer í ágóða til fjárafla-
manna, en bina þriðju fær ríkið, eða sveitar- og bæjarfélög til þess
að greiða opinberum starfsmönnum. Tvær af hverjum þrem
vinnustundum færu þá til Jress að vinna fyrir ómegð framleiðslu-
stéttanna, fjáraflamönnunum, skrifstofuliðinu og öllu starfsliði
ríkisins.
Þrátt fyrir allt Jretta befir bagur erfiðismanna batnað bin síð-
ari ár. En við verðnm að setja markið liátt. Umskapa verður jþóð-
félagið þann veg, að sem flestir stundi Jrá vinnuna, sem ein skápar
Jrjóðarauðinn. Jafnréttið þarf að vaxa, svo að Jreir bafi eigi minnst
launin, sem mest erfiða og mest raungild verðmæti skapa. Tekj-
um þjóðarinnar má ekki verja í óbóf iðjuleysingja. Áherzluna
Jjarf að leggja á liitt, að öðlast bin beztu tæki til framleiðslu og að
aflsmunir alþjóðar beinist að því að auka náttúrugæði Iandsins
og vinna að þeinr á sem hagkvæmastan bátt.
íslenzkir erfiðismenn bafa barizt fyrir bættum kjöruin í félags-
bundnum samtökum í hundrað ár. Aldrei bafa félagsböndin
verið betur formfest en nú. En Jró er eins og sjálfa sálina vanti.
Bændur og verkanrenn láta leiðast, sjálfir andstæðingarnir,
þeii', sem ekki vinna, bafa að nriklu leyti lrin ágætu vopn í lrönd-
unr, ráða yfir sjálfunr sanrtökununr. Enn er niargt ógert. Enn þá
bognar margt bakið unr aldur franr fyrir of þungt erfiði. Enn
skortir þúsundir þeirra, senr nrest framleiða og erfiða, sæmileg
húsakynni og fjölda þeirra þæginda, sem nútíminn telur ómiss-
andi, til Jress að lifað verði menningarlífi.