Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Page 8

GUÐNIELISSON OG JON OLAFSSON
lætislögmál út frá sanngimi, hættir Rawls á að sniðganga mikilvægan
hluta reynsluheims og þá einkum kvenlegs reynsluheims. Mlhjálmur
fellst þó eklci á það sjónarmið að kenningin hljóti að sniðganga remsl-
uheim kvenna og bendir á að þótt réttlætiskenningin geri að \tisu ráð Rt-
ir sjónarmiði sem er óháð tilteknum hagsmunum sé ekki þar með sagt að
hún sniðgangi mun á mönnum og aðstæðum. Mlhjálmur finnur einnig
að gagnrýni femínista á lögmálshyggju í siðfræði og sakar sálfræðinginn
Carol Gilligan um að gerast formælandi siðferðisblindu í því að leggja
höfuðáherslu á umhyggju í siðferðilegum úrlausnarefnum, á kosmað
hinnar almennu reglu. Vilhjálmur telur umhyggjusjónarmið mikilvæg en
þau geti þó aldrei komið í stað almennrar siðferðilegrar yfinegunar.
Þannig ver Vilhjálmur réttlætiskenningu Rawls og bendir um leið á al-
varlegan veikleika ákveðinnar tegundar af femínískri gagnrýni: Þeirrar
sem hneigist til að hafna almennum gildum og boðum. Vilhjálmur legg-
ur áherslu á að ekki megi gleyma því að réttlætiskenning Rawls sé fiTst
og fremst hugsuð til þess að leggja grunninn að almennum leikreglum
samfélagsins sem reynast þegar öllu er á botninn hvolft vera besta und-
irstaða og umhverfi femínískra sjónarmiða.
Þýðingarnar sem við höfum valið að þessu sinni endurspegla að hluta
þá fræðilegu umræðu sem farið hefur fram innan femínisma. Grein Sho-
walter „Femínísk gagnrýni í auðninni“ kom fýrst út árið 1981 meðan
femínisminn sem greiningarleið var enn í mótun. Eitt af markmiðum
Showalter með greininni er að lýsa þeim aðferðum sem farnar hafa ver-
ið í femínískum rannsóknum og fræðum, meta kosti og galla hverrar fiT-
ir sig og reyna að gera sér í hugarlund hvert sé vænlegast að beina at-
hyglinni á næstu árum. Showalter segir femínískar rannsóknir \áð
upphaf níunda áratugarins snúast um ferns konar mismun á körlum og
konum, lífffæðilegan, málvísindalegan, sálgreiningarlegan og menning-
arlegan. Showalter vegur og metur kosti og galla hverrar greiningarleið-
ar fýrir sig, en að hennar mati skarast þessar fjórar nálganir og koma
gróflega „hver í kjölfar annarrar því hver þeirra felur í sér þá sem kom á
undan“. Flokkun Showalter á enn fullan rétt á sér og hún hefur um
margt reynst forspá um þróun og áherslur í femínisma á þeim rúmu tutt-
ugu árum sem liðin eru frá því að grein hennar birtist fyrst á prenti.
Sá texti sem við höfum valið eftir Judith Butler er ekki grein heldur
kafli úr einni þekktustu bók hennar Kyngervisvandi [Gender Trouble] sem
kom út árið 1993. I kaflanum sem hér birtist fjallar Butler um annan
6