Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Page 12

ÞORGERÐUR EINARSDOTTIR
við femínisma. Hér á eftir verða tengslin á milli hugtakanna/£•///ínismi og
jafnrétti1 skoðuð eins og þau birtast í opinberri samfélagsumræðu á Is-
landi. I fyrsta hluta greinarinnar verður ljósi varpað á hxigt2\Á<$ femínismi
og byrjað á að greina það sem kenningu annars vegar og hreyfingu hins
vegar. Tekist er á við spurninguna hvort munur sé á kvennahreyfingu og
femínískri hreyfingu, hvað það sé sem geri aðgerðir eða hræringar
kvenna femínískar.
I seinni hluta greinarinnar verða jafnréttisáherslur íslenskra yfirvalda
ræddar í ljósi alþjóðlegrar jafnréttisumræðu. Hugmyndir að baki opin-
berri jafnréttispólitík verða skoðaðar og aðferðirnar við framkvæmdina.
Fjallað verður um árangur jafnréttisstarfs á nokkrum lykilsviðum og
hann settur í samhengi við almenna samfélagsumræðu um femínisma.
Loks eru færð rök fyrir því að renna þurfi fræðilegum stoðum undir jafn-
réttisstarf á Islandi til að brúa þá gjá sem er milli femínískra fræða og
jafnréttispólitíkur. Eru jafnréttismál málaflokkur sem að einhverju leyti
byggist á sértækri þekkingu? Ef svo er, hvaða þekkingu? Ef jafnréttismál-
in krefjast engra fræðilegra sjónarmiða eða kalla ekki á neinn ögrandi
samfélagsskilning, af hverju höfum við ekki jafnrétti nú þegar?
FEMÍNISMI
Til eru fjölmargar skilgreiningar á femínisma. Löng hefð er fyrir því
meðal fræðimanna að greina femínískar stefnur í hinu pólitíska litrófi.
Samkvæmt því er til ffjálslyndur femínismi, marxískur, sósíalískur og rót-
tækur femínismi. Femínisminn hefur einnig verið kenndur við kenninga-
skóla eða hugmyndastrauma og því er til femínismi sem byggir á sál-
greiningu, tilvistarhyggju og póstmódernisma (Tong 1989). Þá hefur
femínismi verið kenndur við rannsóknarsvið eða sérstaka hópa og þannig
verður til svartur femínismi, lesbískur femínismi, þriðja heims femínismi,
umhverfisfemínismi og fleira (Andermahr, Lovell og Wolkowitz 1997).
Allar þessar skilgreiningar eru réttar og þó er engin þeirra endanleg
því að femínismi er ekki altæk pólitísk hugmyndafræði, eða pólitískur
rétttrúnaður, heldur lifandi og dýnamískt afl í stöðugri þróun. Oft er
1 Hér á eftir er fjallað um jafnrétti í merkingunni kynjajafnrétti. Jafnrétti er víðtækt
hugtak, en til grundvallar hér er sú hugsun að engu jafnrétti verði náð nema það feli
líka í sér kynjajafnrétti.
IO