Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Page 53

LJUFT ER AÐ LATA SIG DREYMA
að finna óljós merki um daður og jaftrvel þeir kaflar eru afar umdeildir.33
Skáklúbburinn er ekki heldur mannaður samkynhneigðum Star Trek að-
dáendum eins og búast mætti við heldur staðhæfir Constance Penley að
meðlimir hans séu nánast alfarið gagnkynhneigðar konur. Og hvað í
ósköpunum skyldu þessar konur fá út úr því að semja klámefhi um tvo
karla í frístundum sínum?
Til að reyna að skýra það styðst Penley við kenningar frönsku sál-
greinendanna Jean Laplanche ogJ.-B. Pontafis um fantasíu og hlutverk
hennar í uppruna kynferðisins. Penley minnir á að þær kenningar sem
hæst hafi borið í femínískum kvákmyndafræðum hafi verið spunnar
áfram út frá hinum mikilvægu kenningum Lauru Mulvey um sjónfróun
(e. voyeunsm) og sýnihneigð (e. exhibitionism) enda rökrétt að hefja um-
ræðuna um konur og kvikmyndir á augnaráðinu. Kenningar Mulvey
fjalla sömuleiðis um kynferðislega blætishyggju sem einnig byggir á
„umskrifun“ sjónræns fýrirbæris yfir í annað og meira og þessar kenn-
ingar hafa haft afar mikil áhrif á femímska kvikmyndafræði.34 Constance
Penley segir að hér sé gengið út frá gefnum kyngervum sem geri ráð fyr-
ir of einfaldri samsömun kvenkyns áhorfenda við kvenpersónur. Hún
spyr hvort ekki sé ráð að líta nánar á fantasíuna þar sem hugveran geti
tekið sér stöðu hvers sem er, hvenær sem er.35 Penley er ekki að skoða
kvikmvndir heldur bókmenntatexta í umfjöllun sinni um K/S þemað.
Þeir textar sem hún fjallar um eru hins vegar skrifaðir um sjónvarpsþætti
og kvikmyndapersónur. I textunum fléttast í raun saman frásagnartækni
beggja miðlanna. Það tekur Penley ekki til umræðu en þetta er athyglis-
vert í ljósi þess að á þeim tíu árum sem liðin eru frá því að hún skrifaði
grein sína hefur þetta flæði á milli frásagnar og stílbragða bókmennta og
k\ákm\Tida orðið mun meira en ekki eru allir sammála um hve frjótt það
hafi reynst.
Séu sálgreiningarkenningar Laplanche og Pontalis36 lesnar saman við
kenningar Slavoj Zizek3 kemur fram býsna athyglisverð umræða sem
33 Þykkjuþungar deilumar sem geisa um meinta kynhneigð og ástir Kirk og Spock
minna mjög á deilur Islendinga um samband Gunnars á Hlíðarenda og Njáls frá
Bergþórshvob í kjölfar greinar Armanns Jakobssonar í Skími, vorið 2000.
34 Sjá Dagnv Kristjánsdóttir: 1999, 671-672.
35 Penley: 1992, 488-489.
36 Penley: 1992, 492—193. Hér er endursögn Penley á freudistunum Laplanche og
Pontalis (1968) fylgt því að hún byggir sína túlkun á henni en Zizek sem hallast að
Lacan er notaður til mótvægis.
3 Zizek: 1999, Tbe Zizek Readrr, Elizabeth W'nght (ritstj.) 87-100.
51