Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Page 54

DAGNY KRISTJAXSDOTTIR
verður hér fléttuð saman \áð hinn merkilega skáklúbb sem Constance
Penley rannsakaði. Laplanche og Pontalis setja fram niðurstöður sínar í
sjö hðum. Þessir eru fyrstir:
1 Fantasían kemur andstæðunni „veruleika" og „blekkingu“ ekk-
ert við heldur leggur hún til þriðja hugtakið eða „sálfræðilegan
veruleika“ sem stjórnar báðum hinrnn.38
2 Fantasían er umgjörð eða sviðsmynd fr^ir þrár okkar en þær
beinast ekki að fantasítmni sem slíkri.
3 Fantasían er söguþráður frTÍr hugværuna og svarar öllum frum-
spurningum hennar um uppruna sinn, kjmferði sitt og kynja-
muninn.
4 Þó að hugveran sé alltaf til staðar í fantasíunni er hún í mis-
munandi geruim eða ósýnileg og leynist í byggingu eða sem-
ingafræði fantasíunnar.
Slavoj Zizek tekur undir það að hugveran komi inn á svið sinnar eigin
fantasíu íklædd margs konar gervum og sé mun líklegri til að samsama
sig fegraðri sjálfsmynd sinni eða fr’rirmt'ndarsjálfi39 í fantasíunni en
óhagstæðari myndum.40
Hugveran er sem sagt ekkert líkleg til að samsama sig óhagstæðum
einstaldingum á leiksHði sinnar eigin fantasíu, ekki einu sinni sjálfri sér
heldur getur hún skipt samsömun sinni á milli persóna og leikenda,
markmiða (þess sem tekur á móti) og leiða (þess sem gefur) til að fá há-
marksánægju fantasíunnar. Annar möguleild á samsömun er að áhorf-
andinn/lesandinn samsami sig engri persónu heldur sjónarhorni, þ\i'
augnaráði sem horfir með velþóknun á hann sjálfan í gem sínu á sviði
38 Þetta er nákvæmlega sama hugsun og Þórbergur Þórðarson orðaði í samtalsbók
þeirra Matthíasar Jóhannessen þegar hann segir að bókin verði að vera „sönn“.
Hugtakið „sannleikur" eða „staðre\Tid“ er hins vegar sálfræðilegur veruleiki í vitund
Þórbergs. A einum stað spyr Alatthías hann að því hvort ákveðið atriði í bókum hans
sé satt og Þórbergur svarar að sú sé aldeilis raunin, þetta hafi verið „sannur
draumur".
a1 í hugvemlíkani Lacans Fyrirm\Tidarsjálfið er sú mynd sem hugveran fær af sjálffi
sér á spegilstiginu og myndin er firrt af því að hún kemur utan frá og er ekki í sam-
ræmi við innri veruleika hugverunnar sem upplifir sig ekki sem eina og óskipta
heild. Þessi fegraða mynd verður hvati fvrir hugveruna til að halda áffam \fir á hið
táknræna svið sem einnig er kallað Nafn Föðurins eða Lögin.
Sjá Asdís BCristinsdóttir: 1992.
40