Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Side 58

DAGNY KRISTJANSDOTTIR
Hefði það ekki gerst, hefði allt farið vel, staðleysan orðið að veruleika og
við átt þar heima.
Það er nefnilega bil eða gjá á milli hins táknræna veruleika hugver-
unnar ff á degi til dags og þess fantasíuheims sem í raun gerir hann bæri-
legan og heldur honum gangandi. Ef mörkin milli þessa verða óskvr eða
bresta er voðinn vís. Því eitt er að hafa synduga gleði af fantasíu mn
fjöldanauðgun en annað að verða fyrir henni. Það er lítill stöðugur kjami
í fantasíuheimi hverrar hugveru, segir Zizek og þessi kjarni kemur ekki
upp á yfirborðið í fantasíum hversdagsins og margvíslegum samsömun-
um. Enginn þekkir til fullnustu þennan fantasíukjarna sinn af því að
hann er bundinn fyrstu tengslunum við litla a-ið (fyrsta ástarviðfangið,
venjulega móðurina) og sviði hins raunverulega sem einatt tekst að
smjúga undan hinu táknræna.48 Sannleikurinn er ekki aðeins sá að það er
engin árangursrík hugmyndaffæði til sem ekki höfðar til einhvers konar
„hugmyndaffæðilegs kjarna“ handan hugmyndaffæðinnar (trans-ideolog-
ical kemel) sem er afar persónulegur, heldur er það aðeins með vísun til
þessa kjarna sem hægt er að halda hugmyndaffæði gangandi. Þetta er al-
vörumál. Hvað varð um paródíuna og uppreisnina?
Butler spyr hvort pólitískar hrejdingar þurfi alltaf að byggja á sam-
sömun. Er ekki hægt að byggja pólitíska hrevdingu á skorti á samstöðu
eða „þessari óöruggu tilfinningu um að vera undir einhverju merki sem
maður veit ekki hvort maður á að vera undir eða ekki?“49 Svar Zizek við
þessu er nei - það er alltaf eitthvert svið eða einn dráttur (þ. „einziger
Zug“) í fari þínu sem afhjúpar þig. Kannski með því að þú bregst illa við
þvinguninni og tilskipununum án þess að ætla þér það. Þessi dráttur á
heima í litla a-inu og er þessi kjarni handan hugmyndaffæðinnar kom-
inn af sviði hins raunverulega sem við getum ekki lýst.50 Þennan lida
drátt kallar Zizek „shibboleth“ en það er jiddíska og táknar þau örlidu
mistök sem þú kannt að gera og verða til þess að koma upp um þig, sýna
að þú tilheyrir ekki hópnum sem þig langar til að tilheyra vegna þess að
fantasíukjarni þinn er annar en þeirra. Er hér komin sú lágmarks sjálfs-
48 Zizek: 1999, 97. I allra víðasta skilningi má segja að þessi kjarni feli í sér einhvers
konar „mennsku“ - þá tilfinningalegu kjölfestu eða hljómbotn sem gerir okkur fær
um að elska og virða annað fólk. En um leið og reynt er að korna þessu í orð með
hjálp hins táknræna er „kjarninn" orðinn eitthvað annað - orðinn hugmyndafræði.
49 Butler: 1993,219.
so Zizek: 1999, 100.
56