Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Page 64

HÓLMFRÍÐUR GARÐARSDÓTTIR
það sem er að gerast annars staðar í veröldinni. Þetta á ekki hvað síst við
þegar áhrif vestrænnar kvenffelsisumræðu á 20. öld eru skoðuð í bók-
menntum Rómönsku Ameríku. Rétt er að taka fram að ótal margar skil-
greiningar og hugmyndir eru til um það hvað kvenfrelsi eða femínismi
er og hvað hugtökin merkja. I þessari umfjöllun er skilningi fræðikon-
unnar Cabrera Bosch á hugtakinu femínisma beitt, en hún segir:
Femínismi er hreyfing sem vinnur að því að tryggja nýja per-
sónulega, samfélagslega og réttindalega stöðu kvenna. Með
femínisma er átt við þá baráttu sem konur heyja sjálfar til að ná
yfirráðum yfir eigin örlögum, tilraun til að ná sömu réttindum
og karlar hafa einir setið að tdl þessa. Þessi réttindi munu auka
möguleika kvenna á því að taka undantekningarlaust fullan
þátt á öllum sviðum samfélagsins. (Folguera 1988:30; þýð.
höfundar)
Cabrera Bosch skilur femínisma því sérstaklega í pólitísku- og sam-
félagslegu samhengi. Þegar skilgreiningin er hins vegar skoðuð bók-
menntasögulega vísar hún til þess að konur þurfa að brjóta upp við-
teknar venjur og ríkjandi hefðir. Þær þurfa að gera tilraun til að
endurskilgreina um leið og þær endurnýja bókmenntirnar út frá eigin
forsendum. Konur eru hvattar til að ögra viðteknum gildum, venjum og
hefðum, bæði hvað form og umfjöllunareíhi varðar, um leið og þær eru
brýndar tdl baráttu fyrir viðurkenningu, staðsetningu og samþykki innan
bókmenntasögunnar. Þegar haft er í huga að bókmenntdr Rómönsku
Ameríku eru gjarnan skoðaðar og túlkaðar sem raunsannur samfélags-
spegill,2 verður að hafa í huga að áhrif femínismans fela í sér uppstokk-
un og endurritun á sögu álfunnar auk endurskoðunar á þeim mörgu og
ólíku samfélögum sem þar er að finna.
Oumflýjanlega felur þetta endurmat í sér baráttu gegn ríkjandi valda-
kerfum og því hvernig samfélagið og tilveran eru skilin og skilgreind.
Utkoman er valdabarátta sem samkvæmt því sem Michel Foucault hef-
ur sett fram er órjúfanlegur þáttur allra mannlegra samskipta. Valdið
felst ekki í hugmyndum eða skoðunum fólks, heldur í samskiptunum
2 Amy K. Kaminsky heldur því m.a. fram í bók sirrni Reading the Body Politics: Fe?>iin-
ist Criticism and Latin American Women Writers (1992) að bókmenntir séu menn-
ingarafurð sem endurspeglar samfélagið (literature is a cultural artifact that mirrors
society, bls. 23).
6 2