Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2002, Blaðsíða 67

AÐ KALLAST Á YFIR ATLANTSHAFIÐ
lausa indjána var gjarnan þeirra leið til að draga upp mynd af eigin
ófrelsi.6 Þær gerðu sér far um að vera ekki of ógnvekjandi í umfjöllun
sinni um samfélagið með því að takmarka hana við reynsluheim kvenna
og einkalífið. Þær fjölluðu um samskipti sín við þjónustustúlkuna, dótt-
ur námuverkamannsins, eldabuskuna af indjánaættum, hestasveininn eða
bílstjórann af innflytjendaættum, o.s.frv. Þær þölluðu líka ítarlega um
hjónabandið og samskiptin innan stóríjölskyldunnar, auk þess að fjalla
um þær íjölmörgu tilvistarspurningar sem barneignir og barnauppeldi
kveikja í lífi kvenna.
A öðrum og þriðja áratug nýliðinnar aldar kom fyrst fram kynslóð
skáldkvenna í Rómönsku Ameríku sem náði að blómstra á eigin forsend-
um og eftir var tekið víða um heim. Ljóðskáldin, Alfonsina Storni
(1892-1936) frá Argentínu, Juana de Ibarborou (1895-1979) og Delm-
ira Agustini (1887-1914) ffá Úrúgvæ, og Gabriela Mistral (1887-1957)
ffá Chile móta því upphaf samfelldrar sögu kvennabókmennta í álfunni.'
Umfjöllunarefhi þeirra eru fyrst og fremst þjóðfélagsstaða kvenna og til-
finningaleg upplifun óffelsis og óréttlætis. Þær fjalla gjarnan um kven-
líkamann sem fangelsi og fjötra, eða sem ófreskju sem þær eru hluti af.
Undir áhrifum rómantísku stefnunnar fjalla þær um tengsl karla og
kvenna, þar sem ég hefðarinnar er karl og þú ástkonan. Þær gera tilraun
til að útskýra sjónarhorn kvenna sem elskenda og upplifun þeirra á ást-
manninum. Þessar skáldkonur voru af samtíma sínum sakaðar um að
vera örvinglaðar, órökvísar, ófullkomnar og óskipulagðar í ljóðagerð
sinni. Gagnrýnirmi sem þær beindu að umhverfi sínu og samferðar-
mönnum var snarlega snúið til baka og þær álitnar óhæfar til gagnrýni
sökum tilfinningasemi og innibyrgðrar óþreyju. Sem efri- og millistétt-
arkonur voru þær ekki nógu vandar að virðingu sinni og heiðvirt
kaþólskt borgarsamfélagið í Buenos Aires, Montevideo og Santiago stóð
ráðþrota gagnvart þessum árásum. Eina leiðin til að þagga niður í þess-
um uppreisnarmönnum var að virða þær ekki viðlits, kalla þær niðrandi
nöfnum og útiloka sem skrítnar eða ósæmandi. Vansæld þeirra var orku-
gjafi og veitti þeim nauðsynlegan efnivið í nokkur af glæsilegustu ljóð-
6 Nefna má sem dæmi ritverk skáldkvenna eins og Carolina Freyre og Glorinda
Matto de Tumer firá Perú eða Juana Manuela Gorriti frá Argentínu.
Naomi Lindstrom fjallar um hlutverk þessara skáldkvenna í bók sinni; Women’s Voice
in Latin American Literature (1989) og það gerir Francine Masiello einnig í Between
Civilization & Barbarism: Women, Nation and Literary Culture in Modem Argentina
(1998).
ó5