Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Page 23

HASKOLI, MENNING OG MENNTAMENN
hengi sem st\Tkir „þjóðleg“ fræði án þess að alltaf sé ljóst hvenær vísind-
in lúta sérstaklega að Islandi og Islendingum. Til verður heilmikið grátt
svæði að þessu leyti en það dregur ekki úr gildi fræðanna sem athafna-
semi og hugsunar í íslensku samhengi. Það gæti jafnvel skaðað fræðin að
retma að draga of stíft í dilka í þessari rétt.
Eg tel því að þetta ákvæði í Yísinda- og menntastefnu skólans sé ekki
eins þjóðmenningarlega gagnlegt og sennilega var ætlast til. Hitt kemur
mér nokkuð á óvart að hvergi skuli vera minnst á íslenska tungu í stefnu-
vfirlýsingunni. Ef til vill hafa menn ekki viljað setja skólanum nein mörk
að þessu leyti, því auðvitað er eðlilegt að nokkuð sé kennt á erlendum
málum \áð skólann og í heimspekideild fer kennsla í erlendum málum
allajafna fram á hlutaðeigandi tungu. Einnig kann að vera að það þyki svo
sjálfsagt að í flestum greinum sé allajafna kennt á íslensku, að ekki hafi
þótt ástæða til að taka það fram. En hér er aftur komið að spurningunni
um ábyrgð þjóðskólans gagnvart þjóðtungunni. Um skólann fer mikið af
straumum nútímahugsunar með hugtök sín og kenningar. \ erður skól-
inn af þessum sökum ekki óhjákvæmilega staður mikillar deiglu íslensks
máls, staðfestingar þess, endurnýjunar og nýsköpunar? Hlýtur þetta ekki
að teljast einn af meginþáttum menningarstefhu Háskóla Islands? (I því
sambandi má spyrja hvort það séu viss átök milli íslensku sem kennslu-
máls og ritmáls; ég hygg að allmargir háskólamenn kenni á íslensku en
birti rannsóknaniðurstöður sínar svotil eingöngu á erlendum málum.)
IV
Þáttur tungumálsins er nátengdur samfélagsþátttöku skólans að öðru leyti
og hún hlýtur að vega þungt þegar meta skal menningarstefnuna. I „Vís-
inda- og menntastefnunni“ er vikið noklcuð að fræðslu- og þjónustuhlut-
verki skólans. Mér sýnist að það hlutverk birtist í þrenns konar tengslum.
1) í fýrsta lagi mynda háskólamenn, jafhvel heilu háskólastofnanjmar,
gjaman starfs- og hagsmunatengsl váð fvTÍrtæki eða stofnanir utan skól-
ans. I slíkum tilvikum er kannski verið að selja þjónustu, en jafnframt oft
rannsóknatíma og rannsóknarafurðir háskólamanna. Iðulega er mjög
hvatt til slíkrar samvánnu og talið að háskólar þurfi að tengjast atvinnu-
lífinu nánari böndum. Hværnig sem því er varið hlýtur þó hér að leynast
hætta. Þótt ekki sé beinlínis unnt að selja rannsóknafrelsið, er hætt við að
það sé látið fyrir róða ef akademískir rannsóknamenn láta utanaðkom-