Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Blaðsíða 177

MENNINGARFRÆÐI OG KENNINGAARFUR HENNAR
lega iðju’ við að lesa Auðmagnið og hugsað með mér: ‘Ég er kominn eins
langt í þessari bók og sæmir.’
Þannig er alröng sú hugmynd að marxismi og menningarfræði hafi
leitað í sama far, að þegar hafi komið í ljós aðdráttarafl hvors fyrir hitt,
þau hafi tekist í hendur í einhverskonar markhyggju eða hegelsku augna-
bliki samrunans og að þar sé komin upphafsstund menningarfræði. Þetta
hefði ekki getað verið ólíkara. Og þegar breskri menningarfræði á átt-
unda áratugnum fór fram - á marga mismunandi vegu, eins og nauðsyn-
legt er að taka fram - innan vandaskilgreiningar marxismans, þá á mað-
ur að taka orðið vandaskilgreining bókstaflega, ekki bara út frá
formlegum, kenningarlegum sjónarmiðum: Sem vanda er snýst ekki síð-
ur um ghmuna við takmarkanir og endimörk líkansins en um hinar nauð-
synlegu spumingar sem það knýr okkur til að leita svara við. Þegar ég
reyndi á endanum að læra af og notfæra mér fræðilegan ávinning
Gramscis í mínum eigin verkum var það aðeins vegna þess að Gramsci
hafði verið nauðbeygður til að beita sérstökum undanbrögðum með
ýmsu móti í verkum sínum. Þetta kom til af því að hann varð einhvern-
veginn að bregðast við þ\ú sem ég verð að kalla (og hér er enn um mynd-
hverfingu fræðilegrar vinnu að ræða) torræðni kenningarinnar, því sem
marxísk kenning gat ekki svarað, spurningunum sem Gramsci gerði sér
ljóst að enn var ósvarað um heim nútímans innan kenningarlegs ramma
stór-kenningar - marxismans - en innan hennar vann hann áfram. I
stuttu máh kom sá tími að þær spurningar sem ég vildi takast á við reynd-
ust mér ekki aðgengilegar nema ég tæki á mig krók í gegnum verk
Gramscis. Þetta var ekki af því að Gramsci hefði svarað þeim, heldur
vegna þess að hann hafði þó að minnsta kosti fengist við sumar þeirra.
Eg vil ekki fara út í það sem ég held persónulega að menningarfræði í
bresku samhengi hafi lært af Gramsci á ákveðnu tímabili: Gífurlega
margt um eðli menningarinnar sjálfrar, um fræðileg tök á hinu aðstæðu-
bundna, mikilvægi þess sem er sögulega sérstakt, um forræði sem ein-
staklega frjóa mvmdhverfingu og hvemig aðeins er hægt að hugsa um
spumingar um sténatengsl með hjálp hugmyndarinnar um safn og ein-
ingar. Þetta er ávinningurinn af því að „taka krók“ um Gramsci, en það
er ekki það sem ég er að reyna að tala um. Það sem ég vildi segja um
Gramsci í þessu samhengi er að þótt hann hafi tilheyrt og tilheyri hætti
marxismans á að fást við vanda þá felst mikilvægi hans fyrir þetta skeið
breskrar menningarfræði nákvæmlega í því hvemig hann færði hluta hins
05