Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Blaðsíða 112

GAUTI SIGÞORSSON
ástand, og gera öndunaræfingar og leikfimi hluta af sjálfri kennslunni.14
Nú gæti ég látið eftir mér að lesa úr þessu dæmi notalegan boðskap urn
hve mikilvægt það sé fyrir kennara að huga að þörfum nemendanna og
bregðast \áð þeim, jafnvel þó að aðferðirnar gætu virst eilítið óvenjuleg-
ar (og fóru í taugamar á sumum sem undir þær gengust). Það er kannski
notaleg lexía, en hún er samt aukaatriði. Aðalatriðið er að öndunar- og
líkamsæfingamar þjónuðu þeim tilgangi að aga nemendurna til þess að
halda meðvitund og þar með ná fram markmiðumun sem sett vom í upp-
hafi. Eg hafði ekki frelsi til þess að breyta grunn-kröfum námskeiðsins: I
misserislok þurftu nemendttmir að hafa skilað minnst 15 síðum af full-
klámðu efni (stutt verkefni og drög ekki talin með), og þekkja helstu lyk-
ilhugtök í ritsmíðum á háskólastigi þannig að þau gætu uppfyilt kröfur í
sérhæfðum námskeiðum. Með öðmm orðum þá skipta niðurstöðurnar
máli, jafnvel þegar maður kennir gagnrýna hugsun í ritsmíðum eða
menningarfræði.
I misserislok þurfum við að réttlæta verkefni, matsaðferðir og ein-
kunnir nemenda, og mér finnst alltaf sem þessi kuldalega rökvísi stjórn-
tækninnar nagi samvisku mína í hvert sinn sem ég þarf að skrifa undir
tölvuprentaðan lista af lokaeinkunnum í misserislok. Þess vegna á ég erf-
itt með að taka „gagnrýna kennslufræði“ Giroux fyllilega í sátt: Aleð því
að skilgreina kennara og nemendur sem jafningja í lýðræðislegri
kennslustofu felur afstaða hans í sér eins konar \iljandi falsvitund um
skipan kennslustofnana.15 Satt að segja finn ég meiri huggun í lýsingu
Foucaults í Surveiller etpunir (e. Disápline and Punish) á „öguðum líköm-
um“ skólasveina.16 Þegar við kennarar metum frammistöðu nemenda í
14 Mike Featherstone hefur skrifað skemmtilega grein um námskeið þar sem hann sam-
einaði heimspeld og líkamsrækt, í Featherstone, Mike Hepworth og Br\ an S. Tumer,
ritstj. 1991. The Body: Social Process and Cultural Theory. London: Sage Publications.
15 Giroux hefur, að mínu viti, hvergi talað af neinu ráði um námsmat og einkunnagjöf,
sem þó er líklega sá þáttur háskólakennslu sem hefur hvað beinust áhrif á nemend-
ur. Gott dæmi um þetta er að finna í grein Giroux 1990, „Disturbing the Peace:
Writing in the Cultural Studies Classroom“, endurpr. í Giroux 1997, Pedagogy and
the Politics of Hope. Boulder: Westview Press, bls. 164-179. Þar ræðir Giroux um eig-
in tilraun til þess að reka lýðræðisleg námskeið þar sem nemendur gitu tengt \áð-
fangsefhið eigin reynslu og hugðarefiium í jafningjasamræðu sem ekki markaðist af
valdskiptingu nemenda og kennara, en einungis er minnst á námsmat í einni setn-
ingu, og þá einungis sem hálfgert aukaatriði (bls. 172). Það er undarlegt að höfund-
ur sem vitnar jafn oft í Foucault og Giroux gerir skuli ekki ræða svo mikilvægt valda-
tæki sem einkunnir og meðaleinkunnir eru.
16 Michel Foucault 1977. Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Alan Sheridan,
IIO