Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Síða 28

ASTRAÐUR EYSTEINSSON
býr hann enn að sérþekkingu sinni en ekki er sjálfgefið hvernig hún skil-
ar sér til samfélagsins. Þetta kom glöggt fram í umræðum um náttúru-
vernd og virkjanaáætlanir á Islandi árið 2002. Opinberir aðilar studdust
við og nýttu sér rannsóknaframlag vísindamanna sem sættu sig ekki við
hvernig það er gert. Auk þess að kvarta sem vísindamenn, hafa sumir
þeirra rætt málið á opinberum vettvangi og þá mæla þeir einnig sem
menntamenn í þeim skilningi sem hér hefúr verið lýst.
Eg tel að slík þátttaka menntamanna í umræðu um samfélagsmál og
menningarstefnu (meðferð náttúrunnar er auðvitað dæmi um menning-
armál) sé mikilvægur valkostur við flokkspólitískan málfluming. Þar ineð
er ég ekki að segja að menntamenn geti ekki stutt stjórnmálaflokka, en
þegar slík hagsmunatengsl verða grunntónn í máli þeirra hafa þeir gefið
frá sér það frelsi sem skapar málflumingi menntamanna sérstöðu; þá hafa
þeir yfirgefið það rými efahyggju og gagnrýni sem Said lýsir í bók sinni.
Þetta frelsi er í tilviki háskólamanna nátengt rannsóknafrelsi þeirra;
því svigrúmi sem þeir hafa til að finna og fara sínar eigin leiðir í þekking-
arleit og þekkingarsköpun. Rannsóknir þeirra - á hvaða vísindasviði sem
er - eiga þegar að er gáð býsna margt sameiginlegt með skapandi starfi
rithöfunda og annarra listamanna. Þeir síðarnefndu rannsaka líka mann-
líf og umhverfi í frjálsri Ieit að nýrri þekkingu, sem flymr okkur einnig
fegurð þegar vel tekst til. Það er að vísu ekki alltaf þægileg fegurð og
smndum höggva listamenn óþægilega nálægt hjartans málum viðtak-
enda. En þeir eiga að fá að gera það og upplýst lýðræði á líka að hafa
styrk til að vilja fóstra með sér æðri menntastofnanir sem eru ekki aðeins
skilvirkar samkvæmt mælieiningum nemendafjölda og rannsóknastiga,
heldur unga líka út „óþægum“ menntamönnum sem taka þátt í umræð-
um um hin ýmsu svið menningar og samfélags á opinberum vettvangi og
takast á, bæði innbyrðis og við aðra, urn gildismatið hverju sinni.
Háskóli er ekki aðeins kennslustaður og rannsóknasemr, hann er líka
menningarsmiðja.
26