Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Page 52

ARMANN JAKOBSSON
hafði ekki komið í ljós að múrar geta horfið hratt þegar svo ber undir. Þá
var Jack Lang ekki orðinn menntamálaráðherra Frakklands en hann vakti
athygli með því að sækja popptónleika og skilgreina þá ótrauður sem
hluta af menningunni.2 Núna er hin snjalla greining Bourdieus hins veg-
ar orðið sögulegt skjal og ber vimi ástandi sem ekki er lengur við lýði.
Mörkin sem Bourdieu lýsti lifa þó enn í hugum sumra. I samfélaginu er
vart að finna nema leifar þess kerfis sem hann lýstd í bók sinni en margt
hefur þó runnið saman. Núorðið á Björk sér líklega ekki minni aðdá-
endahóp meðal íslenskra menningarsnobbara en Mozart eða Beethoven.
Samkvæmt algengum skilningi á orðunum eru popptónlist og Holly-
woodkvikmyndir ótvíræð lágmenning en t.d. barokktónlist hámenning.
Samt eru Madonna, Michael Jackson, Tom Cruise og Julia Roberts í
hópi ríkasta fólks í heiminum en á gömm stórborga Evrópu myndar há-
menntað tónlistarfólk míó, kvartetta og kwintetta, og leikur barokktónlist
innan um betlara og unglinga með kassagítara. Notkun hugtakanna hátt
og lágt tryggir greinilega engum tekjur.
Það má vel vera að helstu stjörnur nútímans syngi um gettó og fátækt
og eiturlyf og hvaðeina en eigi að síður er þetta fólk mun ríkara en t.d.
íslenskir rithöfundar sem verða að sætta sig við virðinguna og mennta-
skólakennaralaun. Og þetta snýst ekki aðeins um auð heldur líka virð-
ingu. Fræga fólkið í heiminum sést ekki síður á popptónleikum en á sin-
fóníunni. Björk fær alla ríkisstjórnina á fremsta bekk og þegar valdamesti
maður heims tekur við embætti er ekkert sjálfsagðara en að Fleetwood
Mac syngi „Don’t Stop Thinking about Tomorrow11.3
Ekki er lengur hægt að tala um hámenningu og lágmenningu í þeim
skilningi að eitt sé fýrir yfirstéttina en annað fyrir almenning, ekki frem-
ur en að það skiptir nokkru máli lengur að í Bretlandi var rúgbí einu sinni
yfirstéttaríþrótt en fótbolti fýrir lægri stéttir. Hvernig getur þetta skipt
máli þegar allir vita að David Beckham á eftir að verða Sir David, Hugh
2 Jack Lang er m.a. sérstakur aðdáandi Bjarkar og hefur gengist fyrir því að hún fái
frönsk menningarverðlaun.
3 Það var flutt við embættistöku Clintons Bandaríkjaforseta þann 20. janúar 1993.
Lagið þótti henta áherslum Clintons í kosningabaráttunni vrel. Hann atti þar kappi
við sitjandi forseta, George Bush eldri sem var 22 árum eldri og lagði Clinton
áherslu á að hann væri fulltrúi nýrrar kynslóðar. Lagið „Don’t Stop Thinking About
Tomorrow" er á breiðskífunni Rumours (1977). Höfundur þess er Christine Mc\Je.
Meðlimir Fleetwood Mac eru einmitt á svipuðum aldri og þau Bill og Hillary Clint-
on og til þess skírskotaði þessi viðburður vitaskuld líka.
5°