Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Page 55

KRÖPP LÆGÐ YFIR VESTURHELMI
síst marxískur en þó að hluta fagurfræðilegur. En það er semsé innan við
aldarþórðungur frá því að menntamönnum fer að leyfast að hafa áhuga á
afþreyingu þó að aldrei hafi verið bannað að hafa a.m.k. lúmskt gaman
af. Samt er það nú enn svo að hin gamla „lágmenning“ er afar sjaldgæft
viðfangsefni íslenskra bókmenntafræðinga. Þeir skrifa ennþá margfalt
minna um Snjólaugu Bragadóttur en Halldór Laxness. En það er í sjálfu
sér engin ástæða til að krefjast jafnréttis í umþöllun um þetta tvennt, þó
að vissulega mættd auka fræðilega umfjöllun um afþreyingarmenningu,
bæði um fagurfræði hennar og stöðu í menningunni. Það má halda því
ffam með nokkrum rétti að á afþreyingarlist séu færri hliðar en ögrandi
listaverkum. Hún þurfi því síður á djúpgreiningu á að halda.
Afþreyingarmenningin er hér til umræðu á tveimur forsendum. Ann-
ars vegar er enn sem komið er minni ffæðileg umræða um hana. Þar að
auki er hún yfirþyrmandi í nútímanum, svo yfirþyrmandi að það sem áð-
ur hét „hámenning“ er óðum að verða sérviska ffemur en yfirstéttar-
smekkur - og hin ríkjandi menning hlýtur að vera forvitnileg frá sjónar-
hól menningarfræðinnar. Þess vegna er kannski óhætt að tala um „krappa
lægð“ yfir Vesturheimi: \"ið lifum núna gullöld „lágmenningarinnar“.
2. Islensk lagmenning a'rtð 2002: PoppTívt
Skýrustu dæmin um íslenska lágmenningu finnast í fjölmiðlunum. Sjón-
varpsstöðin PoppTíví, rekin af Norðurljósum, er lágmenningarstöð. Það
er vandfundinn sá Islendingur yfir tólf ára sem heldur öðru fram, og ég
er handviss um að það hvarflar ekki að nokkrum starfsmanni sjónvarps-
stöð\rarinnar PoppTíví að segja annað. A PoppTíví birtist okkur nefni-
lega lágmenningin í allri sinni sjálfsánægju og dýrð, án alls memaðar um
að vera annað en afþreying, án alls þykjustuleiks um að afþreyingin sé
neitt annað en afþreying og án þess að biðjast nokkurrar afsökunar á
sjálfri sér.
Kjami alls þess sem sjónvarpsstöðin PoppTíví snýst um birtdst hvað
skýrast í sjónvarpsþættdnum Sjötíii mínútur þar sem umsjónarmenn sýna
myndir af netdnu, segja skondnar sögur án mikils inntaks og skeggræða
þær af lidu \dti, birta myndir af venjulegu fólki í Kringlunni og tala bull
ofan í, skrifa bulltexta og lesa með skrækri röddu og kalla Skjáauglýsing-
myndasögur og grein um myndskreytingu bamabóka eftir Ragnheiði Gestsdóttur.
Silja Aðalsteinsdóttir og Vésteinn Olason ritstýrðu því hefd.
53