Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Page 90

ARNAR ARNASON
í þá hugm\Tid að menning sé merking en um leið forðast að falla í þi
gryþu að lýsa menningu sem sjálfstæðu kerfir Geertz (1973) heldur þn
fram að hér sé gagnlegt að st\Tðjast við hugmynd heimspekingsins Paul
Ricour og líkja menningu \ið texta sem fólk noti til að gefa reynslu sinni
og verkum merkingu, og til þess að lesa merkingu athafna annarra. Kost-
irnir við þessa hugmynd um menningu sem texta eru í fyrsta lagi að
ítreka að menning sé merking, og í öðru lagi að hún gefur í skyn þetta
opinbera, almenna og að sumu leyti endingargóða eðli merkingar. Alerk-
ing endist lengur en athafiiirnar sem tjá hana. Um leið bíður h'kingin við
texta upp á þann möguleika að fólk geti lesið menningu á ólíka vegu, að
merking hennar sé ekki niðumjörvuð.
Hugmyndir Geertz vom mjög áhrifamiklar bæði innan og utan mann-
fræðinnar. Þær vom að sama skapi umdeildar. Þ\d var til dæmis haldið
fram að sú hugmynd hans að mannfræðin fáist fyrst og fremst \áð það að
túlka merkingu skilji við greinina hangandi í lausu lofd og ræni hana öllu
vísindalegu gildi. Þessar gagnrýnisraddir heyrast varla lengur og óhætt er
að fullyrða að mannffæðingar séu nú almennt sammála um að menning
sé merking og að túlkun sé óhjákvæmilega megininntak mannffæðilegs
starfs. A hitt má þó benda að merking hugtaksins „merking“ er engan
veginn morgunljós eða einræð. Geertz virðist leita mikið til táknfræðinn-
ar hér og sjá merkingu í því þegar eitthvað eitt stendur frnir annað, eins
og tákn gera. Það er í þessum skilningi sem blikk hefur merkingu. Sp\Tja
má hvort ekki megi leita að merkingu í athöfnunum sjálfum ffekar en því
sem þær standa fyrir (Ingold 1986) og hvort menningarhugtakið taki ekki
breytingum ef \ið lítum svo á hlutina? Þá má benda á að Geertz lítur
nánast með öllu framhjá valdi (Dirks, Eley og Ormer 1994 bls. 22) og
hann virðist álíta að allir meðlimir tiltekinnar menningar hafi sömu
möguleika á að skapa merkingu og fá hana viðtekna. Þetta kalla þeir sem
eru halhr undir marxisma einfalda hugmynd.
Mannfrœðingurinn skapar mennmguna
Hugmynd Geertz að menning sé texti er af mörgum talin fyrsta merki
þess sem kallað hefur verið póstmódernismi í mannffæðinni þó eiginlegt
upphaf hans sé oftast miðað við útgáfu bókarinnar Writing Cultnre árið
1986.
Undirtitill bókarinnar Writing Culture er The Poetics and Politics of Et-
88