Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2002, Page 129

A GRÆNUM GRUNDUM L. FI UR HANN .MIG H\TLAST
(1996), The Elephant
Man (1980), sem fékk á
sínum tíma átta tilnefn-
ingar til Oskarsverð-
launa, og loks bandaríska
m\ndin Liberty Heights
(1999) sem fjallar um
samskipti hvítra manna,
blökkumanna og gyð-
in?a í Baltimore árið
1954.
Notkun og túlkun Sálms 23 í kvikmyndum má skoða á ýmsa vegu en
hér ætla ég að bera saman helstu túlkanir gamlatestamentisíræðinga á
sálminum við notkun hans í kvikmyndum. Er það svo að allt annar skiln-
ingur á sálminum birtist í k\ ikmyndum heldur en meðal biblíuffæðinga?
Eða er það e.t.v. þvert á móti þannig að ákveðin hliðstæða sé milli skiln-
ings biblíuffæðinga á sálminum og hinnar listrænu notkunar eða túlkun-
ar hans á hvíta tjaldinu?
Tengsl við danða og útfarir
Langalgengasta notkun sálmsins í kvikmyndum tengist dauðanum. Hér
læt ég nægja að nefna kvikmyndir eins og Kolja, Gone With the Wind
(1939), The Apostle (1997), Paradise Road (1997) og The Legend of 1900
(1998). Af kvikmyndum þar sem sálmurinn tengist dauða og útför en
gegnir jafnframt stóru hlutverki má nefha kvikmyndina Kolja. Tengsl
Sálms 23 við dauðann byggja vafalítið fyrst og fremst á þeirri áhrifamiklu
en að öllum líkindum röngu þýðingu „dauðans skuggadal“ sem hefur
orðið sérstaklega áhrifarík v egna mikilla vinsælda King James biblíunnar
„the valley of the shadow of death“. Að álitti flestra biblíufræðinga er hin
rétta þýðing einfaldlega „dimmur dalur“. En vissulega eru til þeir gamla-
testamentisffæðingar sem líta sálminn öðrum augum. Þannig hélt hinn
kunni ritskýrandi Alitchell J. Dahood (1922-1982)5 því ffam að enginn
sálmur Saltarans hafi jafn augljóslega að geyma trú á líf eftir þetta.
5 Hið áhrifamikla skýringarit Dahoods við Saltarann kom út á árunum 1966-1970.
Sjá M. Dahood, Psalms. I 1966, II 1968, III 1970. The Anchor Bible. Doubleday &
Company. Garden City, New York.
I27