Þjóðlíf - 01.03.1988, Blaðsíða 46

MENNING
„Lesið Kaldaljós.
Pað verður enginn
svikinn af því.“
Eiríkur Brynjólfsson, Alþýðublaðið.
Kaldaljós eftir Vigdísi
Grímsdóttur 453 bls.
Verð kr. 2.290.-
„Þessi fyrsta skáldsaga Vigdísar Grímsdóttur
er mikið verk og vel unnið. Hæfileikar hennar
njóta sín hér mjög vel. Kaldaljós er saga sem er
skrifuð af miklum næmleik; tilfinningarík.
sterk og snertir mann.“
Margrét Eggertsdóltir, Þjóðviljinn.
„Frásagnarandinn í bókinni er einstakur. Mér
fannst ég ekki vera að lesa heldur var eins og
einhver hvíslaði að mér. Hún talar við les-
andann, þessi bók, því hún á við okkur erindi.
Bókin byggir á sannsögulegum atburðum en
þeir eru færðir til í tíma og rúmi þannig að þær
fyrirmyndir skipta ekki máli lengur. Aðeins
örlög fólksins skipta máli, og manni er ekki
sama um Grím Hermundsson en verður samt
að játa fyrir sér í lokin að öðruvísi gat ekki
farið.“
Eiríkur Brynjólfsson, Alþýðublaðið.
„Kaldaljós er óður til fegurðar, trúnaðar,
grimmdar, óvenjulega margslungin saga, saga
ástar og dulúðar og þó raunsæis. Unnin af
mikilli list. Henni skal ekki líkt við neitt. Um
sumar bækur á ekki að nota of mörg orð. Því
að eins og Vigdís Grímsdóttir skilur manna
bezt; orð geta verið hættuleg. Og stöku höf-
undum tekst svo að það er sálarbætandi að lesa
orðin og allt sem að baki þirra felst. Þannig er
Kaldaljós fyrir mér. Listaverk eftir Grím sem
ég vildi hafa upp á vegg."
Jóhanna Kristjónsdóttir, Morgunblaðið.
^--------------------------
^vart á íwitu
syngja viðlagið um drengina í Bangkok sem
eru svo svo blíðir:
þeir bræða & þeir græða í þér íshjartað
sjúka
& frostin hörðu þau fara úr þér um síðir
þegar fínnurðu fyrir kroppnum þeirra
mjúka
það er svo mikið gott að koma við &
strjúka
„Ræturnar að þessum texta er ákveðinn mis-
skilningur á laginu „One Night in Bangkok"
úr söngleiknum Chess sem fjallar reyndar
urn hóp af skákmönnum sem ferðast á skák-
mót víðsvegar um heiminn, m.a. til Bang-
kok. Eg fékk þessa hugmynd. að búa til texta
sem væri hálfgildings „rapp" með hálfrugl-
ingslegum smámyndum sem mynduðu eina
stóra heild og svo væri þetta brotið upp með
kvennakór í viðlaginu. Bakgrunnurinn þyrfti
að geta verið einhvers konar „soundtrack",
þ.e. vefur af hljóðum og laglínum sem
styddu við þessar sundurlausu myndir sem
eru eins og túristi hefði tekið þær. Og þetta
hátæknivædda sánd var kjörið til að koma
þessu til skila og einnig til að framkalla með
því orientala stemmningu. Að vísu er þetta
vestræn tónlist en það er hægt að gera ýmis-
legt til að skapa austrænan blæ. Textinn er
kannski ekkert óskaplega merkilegur en það
er mikið lagt í þennan bakgrunn. Þarna er
sem sagt þessi hljóðvefur, texti sem er hálf-
vegis lesinn og svo þetta undursamlega upp-
brot þar sem kvennakórinn kemur inn. Ég
hef aldrei gert þetta áður, að láta aðrar radd-
ir en mína einar um að syngja hluta úr lagi.“
Austrið heillar
Én hvað er svona tælandi við Tailand?
„Eða: Hvað er svona fráhrindandi við
Vesturlönd. Stuck Inside of Mobile With the
Memphis Blues Again! Á Vesturlöndum er
lífið orðið svo skipulagt að það er hætt að
vera nokkurt líf. Allir eru að rembast við að
vera eitthvað, allir eru að reyna að sölsa alla
skapaða hluti undir sig og gleyma sjálfum
sér. Ég er ekkert að predika yfir öðrum,
þetta á alveg eins við um sjálfan mig. Maður
er svo upptekinn við að príla upp einhvern
stiga að maður hættir að vera til. Maður er
alltaf með hugann við eitthvað annað en það
sem er hér og nú. Það er eitthvað óskemmti-
legt við þetta. Það kemur upp einhver vax-
andi óánægjutilfinning. Kannski er maður
svo mikill barbari að græðgin stjórni öllu.
Fólk fyrir austan hefur einhvern veginn
hagstæðara hugarfar sem virkar betur þegar
til lengdar lætur. Maður getur orðið fyrir
góðum áhrifum fyrir austan bara með því að
líða um og hlusta á fólkið tala og horfa á
hvernig það gengur um. Ég er ekki að veðja á
skilninginn, ég er meira að veðja á tilfinn-
„Maður er svo upptekinn af að príla upp
einhvern stiga, að maður hættir að vera
til“.
ingu. Ég vona að fólk taki það ekki svo að
þessir textar séu einskorðaðir landfræðilega,
enda þótt þeir fjalli að nafninu til um tiltekið
land. Kannski má flokka þá með textum eins
og „Kaprí-Katarína" þó að þar sé nú um
svolítið annað að ræða þegar vel er að gáð.
Þegar ferðalög suður á bóginn voru að byrja
þótti þar allt voða exotískt. Nú hefur Asfa
kannski komið í staðinn sem einhvers konar
draumaveröld. En maður er eins og þorri
fólks á einhverjum meiri háttar villigötum
hér fyrir vestan og er að leggja áherslu á
eitthvað sem engan veginn borgar sig."
En enda þótt fólk sé á villigötum er ekki
víst að því sé viðbjargandi. í laginu Drukkn-
uð börn segir að minnsta kosti að mennirnir
skilji ekki annað en það sem þeir vilja og
afganginn misskilji þeir síðan kyrfilega. Lag-
ið er dæmigert fyrir umsnúning Megasar á
gamalgrónum og viðurkenndum spakmæl-
um og heilræðum. Hér á svo að heita að
drukknuð börn sæki í brunninn „& þau sem
drukknuð börn sæki í brunninn.
Álafossúlpur
Álafossúlpan er grípandi lag sem Megas
kallar „revíuvísu". Þar segir maður nokkur
farir sínar ekki sléttar af viðskiptum sínum
við konur og kallar þær ýmsum illum nöfn-
um, svo sem nýyrðinu „legremburotta". Hér
er lýst óvígum her af ósamvinnuþýðum kon-
um sem allar eiga það sameiginlegt að klæð-
ast álafossúlpum. Megas segir texta þennan
byggðan á litlu ævintýri:
„Það var einu sinni maður sem var að aka
úti í sveit og það sprakk hjá honum. Svo illa
vildi til að hann hafði gleymt tjakknum
heima og gat þess vegna ekki skipt um dekk.
Hann ákveður að labba heim að næsta bæ til
að reyna að fá lánaðan tjakk. En hann hafði
svo neikvæða lífssýn að hann er ekki fyrr
lagður af stað en hann fer að ígrunda þann
46