Þjóðlíf - 01.03.1988, Síða 55

MENNING
„Ég varð fyrir hálfgerðu kúltursjokki í Bombay en jólunum eyddi ég í nektarnýlendu í
Goa og fann Kundalinisnákinn hríslast um mig“.
á fyrirlestur hans í Washington og þá kom
hann mér allt öðruvísi fyrir sjónir. Kannski
ég hafi verið orðinn dómharðari, en mér
fannst hann skorta húmor. Svokallaðir
uppaheimspekingar eru mjög vinsælir í
Bandaríkjunum, e.t.v. ekki hvað síst vegna
þess að þeir ætlast ekki til eins eða neins af
áhangendum sínum. Uppar eru jú þægileg-
heitafólk sem engu vill fórna.
Eiginlega finnst mér „Vegurinn" besta
prósaljóðið sem Krishnamurti skrifaði. Pað
var skrifað til að lýsa andlegri upphafningu
hans í Ojai í Kaliforníu árið 1922. Nokkrum
árum síðar skrifaði hann dæmisögu um mann
sem kom í heiminn til að frelsa allt og alla og
enginn vildi hlusta á. í Bandaríkjunum, sem
Reagan kallar „land frelsisins", en Maya-
indjánar „land hinna dauðu“, er líka örugg-
lega meira gert af því að tala en að hlusta.
Þar telur fólk sig hafa efni á því að hlusta
ekki“.
Fátækt
„í Indlandi var ég um tíma í klaustri hjá
hollenskum munkum. Einn þeirra var
menntaður hagfræðingur og hann hafði gert
úttekt á fylgninni milli fátæktar og áhuga á
eilífðarmálum í ýmsum löndum. Hann
komst að þeirri niðurstöðu að trúin og fá-
tæktin fylgdust að í flestum tilvikum. Aust-
urlönd hafa löngum verið fremur fátæk, en
andleg auðlegð er sjálfsagt hvergi meiri.
Vipassana innsæishugleiðsla, sem ég byggði
námskeiðið að nokkru leyti á, var sú hug-
leiðsluaðferð sem ku hafa veitt sjálfum
Búddha uppljómum. Krishnamurti notaði
skyldar aðferðir sem þó voru í raun ekki
aðferðir. Hann lagði mesta áherslu á að upp-
lifa augnablikið í eilífðinni. Búddha var vel
heima í öllum yogaaðferðum síns tíma og
sama má segja um Krishnamurti. Þeir kump-
ánar eru líka sammála um það að þú sért það
sem þú sérð. Allar útskýringar á hinu óút-
skýranlega eru álíka ankannalegar og lýsing-
in fræga í ljóðinu um rósina þar sem sagði:
„A rose is a rose is a rose“.
Hvað með Bhagwan Rajneesh - eru hans
aðferðir ólíkar þeim sem Krishnamurti
beitti?
„Rajneesh fer allt aðrar leiðir en Kris-
hnamurti. Það má jafnvel líta á hann sem
leikhúsmann. Hann hefur valið þá leið að
leika með fjölmiðlunum í stað þess að leika
gegn þeim eða lifa í einangrun. I von um
athygli hefur hann t.a.m. fest kaup á ótal
Rolls „Rósum“ - og eitt sinn bauð hann
heimilislausum fátæklingum að dvelja að
kostnaðarlausu á búgarði sínum í Oregon.
Rajneesh á sér hugsjón um sósíalískt jafn-
rétti og hefur ekki ósvipaðar hugmyndir og
Thomas Jefferson í þeim efnum. Þótt
Rajneesh hafi með fátækrahjálp sinni í Oreg-
on valdið stjórnvöldum miklum ama, þá eru
skoðanir hans í raun ekki andkapítalískar.
Hann lítur ekki á fátæktina sem dyggð og
álítur kapítalisma nauðsynlegan til að búa til
fjárhagslegan grundvöll réttlátrar jafnaðar-
stefnu; fyrst þyrfti að skapa auð og síðan að
skipta honum. Sjálfur hefur Bhagwan
Rajneesh safnað miklum auði með bóka-
skrifum. Afköst hans eru enda ótrúleg; í
kringum 450 bækur — og þær seljast margar
hverjar í metupplögum.“
Zorbismi
Þriðji dulspekingurinn sem þú tekur fyrir í
lokaritgerðinni um „Byltingu vitundarinn-
ar“ er gríski rithöfundurinn Nikos Kazant-
zakis. Flestum kemur í hug Grikkinn Zorba
þegar þeir heyra hans getið. Þú setur hann
55