Þjóðlíf - 01.03.1988, Qupperneq 73

UPPELDISMÁL
Hver er ábyrgð foreldra?
Er það ekki merkilegt að íslenskir foreldrar
skuli undantekningalítið sjá sér skylt og vera
færir um að láta börnin sín sækja skóla.
Meira að segja eftir að þau eru orðin ungling-
ar. Þessi staðreynd verður enn merkilegri ef
haft er í huga að viðhorf barna og foreldra til
skóla eru ærið misjöfn. Allt frá því að vera
afar jákvæð til þess að vera fjandsamleg.
Á sama tíma treysta þessir sömu foreldrar
sér ekki til að gera gildandi samkomulag við
börnin sín um útivist, háttatíma eða einföld-
ustu heimilisreglur. Hvernig er hægt að
skýra þennan mun? Athugum nokkrar hugs-
anlegar skýringar. Skólaganga er mikilvæg,
af því menntun er lykillinn að framtíðinni.
Gæti verið skýring varðandi sum börn og
suma foreldra. En öðrum foreldrum finnst
að skólinn mæti ekki nægilega vel þörfum
barna sinna eða undirbúi þau á skynsamleg-
an máta fyrir framtíðina (og oft með réttu).
Engu að síður sjá þau um að börnin mæti.
Skólaganga er skylda segja menn, um
hana eru ákvæði í lögum. Er skýringanna að
leita þar? En hvað þá með öll hin ákvæðin
sem bundin eru í lög? Telja foreldrar að þau
skipti minna máli hvað varðar velferð barna
þeirra? Kannski. En eru foreldrar ekki óró-
legir ef börnin eru einhversstaðar í reiðileysi,
ofurseld þeim freistingum og hættum sem
allt of mikið er af? Finnst foreldrum ekki
óþægilegt ef börnin virða ekki þær húsreglur
sem foreldrar hafa komið sér upp? Er þeim
sama þótt börn þeirra mæti illa sofin og
óhvíld í skólann? Ég held að hvað flest alla
foreldra varðar sé óhætt að fullyrða að þeir
hafi áhyggjur vegna alls þessa sem upp er
talið en samt virðast allt of fáir foreldrar
treysta sér til að gera nokkuð til að firra sig
þeim áhyggjum. Og rök þeirra fyrir aðgerða-
leysi eru margvísleg. Til dæmis: Þetta gengur
yfir — vonandi kemst hann eða hún heil í
gegnum þetta erfiða tímabil. Aðrir foreldrar
telja beinlínis rangt að skipta sér af. Börnin
verða að fá að læra af reynslunni. Ég man nú
hvernig ég var sjálf eða sjálfur á þessum ár-
um, er algengt viðkvæði.
En víkjum aftur að þeim foreldrum sem
hafa áhyggjur af útivist barna sinna og hvað
þau eru að aðhafast en finnst þau vanmegn-
ug. Ekki man ég til þess að hafa heyrt þessa
foreldra í alvöru vitna í að það séu nú til lög
og reglugerðir.
Og þá held ég að komið sé að kjarna máls-
ins. Foreldrar láta börn sín sækja skóla (með
örfáum undantekningum) af því að þau vita,
að geri þau það ekki, gerist eitthvað. Það
verða viðbrögð af skólans hálfu. Lögunum
er fylgt eftir (næstum undantekningalaust).
Hvað önnur lög varðar eru aðgerðir stjórn-
valda fálmkenndar og ómarkvissar og jafn-
vel um það deilt hvort sum þessara laga séu
skynsamleg. Ég hef þó ekki heyrt að fyrir
liggi áætlanir að breyta þeim eða afnema
þau. Er ekki von að foreldrar séu rugluð í
hvað til þeirra friðar heyri?
Höfundur bókarinnar sem ég gat um í síð-
ustu grein minni, „Börn hraðans" (David
Elkind), hefur einnig skrifað bók um ungl-
ingsárin: „Fullvaxta en ekki í neinn stað að
venda" (All Grown Up & No Place to Go).
Þar fullyrðir hann að foreldrar séu í þann
veginn að glutra niður einum mikilvægasta
þættinum sem felist í hlutverki þeirra sem
uppalenda en það er að handleiða með
styrkri hendi unglinga sem eru að undirbúa
sig undir að verða fullorðnir og ábyrgir fyrir
sjálfum sér.
Elkind segir að unglingar hafi þörf fyrir að
litið sé á unglingsárin sem mikilvægan
þroskatíma sem sé í eðli sínu ólíkur bernsk-
unni og fullorðinsárunum. Hann segir að
unglingar hafi glatað því eftirsóknarverða
hlutverki að vera lærisveinn eða námsmey í
víðum skilningi — þess í stað sé unglingum
boðið upp á að gera tilraunir á sjálfum sér
leiðsagnarlaust á eigin ábyrgð. Slíkar til-
raunir hljóta að taka sinn toll. Hvort vanga-
veltur þessa bandaríska manns hafa eitthvað
að gera með kjör íslenskra unglinga skal hér
ósagt látið en hitt er víst að íslenskir foreldr-
ar standa afskaplega einir og óstuddir í hlut-
verki sínu sem uppalendur. Umræða um
uppeldishlutverkið er lítil og skilaboð frá
stjórnvöldum beinlínis villandi.
í næstu grein minni langar mig að víkja að
nokkrum hugmyndum um hvernig foreldrar
geti gegnt skyldu sinni og hvaða kröfur sé
eðlilegt að gera til stjórnvalda í því sam-
bandi.
Bergþóra Gísladóttir
(Höfundur er sérkennari að mennt og vinnur
sem sérkennslufulltrúi á Frœðsluskrifstofu
Vesturlands, Borgarnesi.)
Nokkrar lagalegar vörður sem varða leið æskuáranna.
Vísa þær veginn eða leiða þær á villustigu?
Skylt að sækja skóla
Óheimil útivist eftir kl. 22 að vetrarlagi.
Óheimil útlvist eftir kl. 23 aö sumarlagl.
Óheimil útivist eftir kl. 20 að vetrarlagi.
Óheimil útivist eftir kl. 22 að sumarlagi.
Óheimilt að taka ökupróf.
Ekki fjárráða. Óheimilt að kjósa og ganga í hjónaband.
Óheimilt fyrir stúlkur að starfa á skemmtistöðum. Óheimill aðg. að vínveitingahúsum.
Ekki sakhæfur. Óheimilt að taka skellinöðrupróf
Óheimilt að kaupa áfengi eða neyta þess.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
73