Þjóðlíf - 01.03.1988, Síða 5

Skoðanakönnun um hvaða fjölmiðla-
íslendingar lenda í djúpu lauginni og
hverjir í þeirri grunnu ........... 53
„Geðlæknarnir tóku við af rann-
sóknarréttinum". Viðtal við Gísla f>ór
Gunnarsson um ýmis andans málefni . 54
Skáld á berjamó. Viðtal við Þórarin
Eldjárn.............................. 49
ERLENT:
Bretland:
fslendingar hafa þörf fyrir rannsóknar-
þingmann. Asgeir Friðgeirsson í
Lundúnum ræðir við Dale Campell—
Savours, þingmann breska Verka-
mannaflokksins ..................... 59
Þýskaland:
Andófið í Austur-Þýskalandi. Jórunn
Sigurðardóttir í Berlín skrifar ítarlega
grein um andófið og viðbrögð stjórn-
valda eystra og samskipti við Vestur-
Þýskaland ............................ 62
Svíþjóð:
Tíðindalaust úr Palmeherberginu. Ing-
ólfur V. Gíslason skrifar............. 69
Nicaragua:
Einar Hjörleifsson og Kristiina Björk-
lund sem stödd eru í Nicaragua skrifa 70
Svíþjóð:
Óhugnanlegt sakamál .................. 72
UPPELDI:
Hver er ábyrgð foreldra? Bergþóra
Gísladóttir skrifar ................. 73
Barnalíf
Þrautir og brandarar ................ 28
BÍLAR:
Þýðgengur brúkunarhestur. Ásgeir
Sigurgestsson reynsluekur Iuzuki
jeppa og segir frá .................. 75
ÝMISLEGT:
Krossgátan ......................... 78
Vísindi o.m.fl...................... 58
Leiðari
Miðstýringin úr sögunni?
Fjölmörg verkalýðsfélög hafa fellt samninga VMSÍ og VSÍ og öllum er ljóst að ákveðnar
breytingar hafa orðið á hinni skipulegu verkalýðshreyfingu. Rekja má þessar breytingar
langt aftur í fortíðina en þó hafa orðið meiri breytingar í rótinni á ákveðnum ögurstundum
í verkalýðssögunni en í annan tíma. Þannig breyttust viðhorf mjög margra til verkalýðs-
baráttu haustið 1984 með afleiðingum sem enn eru að leita sér kraftbirtingar.
Nú er svo komið að hin hefðbundna forysta launamannasamtakanna gefur ekki lengur
tóninn í kjarabaráttunni heldur sækir fólkið rétt sinn heima í héraði. Ástæðan er öðru
fremur sú, að á síðustu árum hefur færst í vöxt að í kjarasamningum er samið um
lágmarkslaun hinna ýmsu hópa meðan markaðslögmál hafa séð um bróðurpart launanna.
Gagnrýnendur verkalýðsforystunnar hafa á undanförnum árum varað við þessari þróun,
sem trúlega er orðið of seint að sporna við; hin skipulega verkalýðshreyfing semur ekki
lengur um laun fólksins, nema þeirra sem eru á allra lægstu laununum. Það hefur einnig
leitt til þess að mikilvægi forystunnar, þeirra sem semja, hefur orðið æ minna fyrir þorra
launafólks.
Miðstýringin og kontórhyggjan sem einkennt hefur samningsgerð undanfarinna miss-
era hefur beðið skipbrot. Gagnvart gömlu forystunni hefur myndast meira og minna
sjálfsprottin andstaða, sem er leiðandi í yfirstandandi kjarabaráttu. Það er einnig rökrétt
að verkalýðsfélög á landsbyggðinni, hefðbundin láglaunafélög hafi ákveðna forystu í
yfirstandandi átökum. í þeirri þróun sem hér hefur verið imprað á, hafa konur farið
einkar illa út úr samanburði. Það er því bæði rökrétt og táknrænt að Snótarkonur í
Vestmannaeyjum hafi gefið tóninn að þessu sinni.
Vinnuveitendasamband íslands á erfitt með að horfast í augu við þá þróun sem orðið
hefur. Sambandið leggur sig í líma við að viðhalda hinu miðstýrða samningaviðræðubákni
í Garðastræti. Og stjórnmálaflokkarnir eru smeykir við að hrófla við því opinberlega. Það
er nefnilega þægilegt fyrir ríkisstjórnarflokka hverju sinni að geta gengið frá málum í
Garðastræti. En það er farið að falla á „Garðastrætisrómantfkina“, eins og Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir orðaði það nýlega. Ámeðal hinna nýju verkalýðsleiðtoga hafa menn eins
og Björn Grétar Sveinsson lýst því yfir að inn í Garðastræti fari þeir aldrei aftur.
VSÍ hefur haft tögl og hagldir í hýbýlum sínum við Garðastræti og rígheldur nú í
„Garðastrætisrómantíkina". A hinn bóginn er fjöldi atvinnurekenda út um allt land, sem
bæði vilja og telja bráðnauðsynlegt að laun þeirra lægst launuðu t.d. í fiskvinnslu verði
hækkuð. Við rekstur fyrirtækjanna líta margir atvinnurekendur á launakostnað sem
eðlilegan rekstrarþátt, og eiga góð og prúðmannleg samskipti við launafólk. Á smærri
stöðum á landsbyggðinni eru þeir einatt í meiri nánd við launafólkið, í daglegri og eðlilegri
umgengni við það og vita þess vegna betur hvað klukkan slær. Slíkir atvinnurekendur vilja
semja um mannsæmandi laun, telja það einfaldlega óhjákvæmilegt. Miðstýringin kann því
að brotna niður víðar en í hinni skipulegu verkalýðsheyfingu með því að atvinnurekendur
vilji semja heima í héraði. Hvorki atvinnurekendur í Grindavík né konurnar í Vestmanna-
eyjum eru ein á báti.
Óskar Guðmundsson
Útgefandi: Félagsútgáfan h.f. Vesturgötu 10, box 1752,121 Reykjavík, sími 621880. Stjórn Félagsútgáfunn-
ar: Svanur Kristjánsson, Björn Jónasson, Asgeir Sigurgestsson, Jóhann Antonsson, Pétur Reimarsson.
Varamenn: Ámi Sigurjónsson, Brynjar Guðmundsson. Framkvæmdastjóri: Ólafur Sigurðsson. Ritstjóri
Þjóðlífs: Óskar Guðmundsson. Ritstórnarfulltrúi: Ómar Friðriksson. Blaðamaður: Hrafn Jökuls-
son. Erlendir fréttaritarar: Arthúr Björgvin Bollason (Munchen), Ásgeir Friðgeirsson (London), Einar
Karl Haraldsson (Stokkhólmi), Guðrún Helga Sigurðardóttir (Finnland), Ingólfur V. Gísla-
son(Lundi), Jón Asgeir Sigurðsson (New Haven), Ragnar Baldursson (Tokyo). Innlendir fréttaritarar:
Jóhannes Sigujónsson (Húsavík), Páll Ásgeirsson (ísafjörður), Smári Geirsson (Neskaupstaður), Sveinn
Helgason (Selfoss). Auglýsingar: SteinunnÁsmundsdóttirogfleiri. Útbreiðslustjóri: Hrannar B. Arnars-
son. Skrifstofustjóri: Birgitta Jónsdóttir. Sctning, umbrot, Fdmuvinna, prentun og bókband: Prentstofa
G. Benediktssonar Kópavogi. Áskriftasími: 621880. Auglýsingasímar: 26450 og 28149. Dreifing: Ævar
Guðmundsson, sfmi 38828 og bílasími 985-23334.
5