Þjóðlíf - 01.10.1988, Qupperneq 33

MENNING
Emilía Jónasdóttir í hlutverki Malín, konu
Skarphéðins Hádals útgerðarmanns í
Keflavík, í „gestaþrautinni" Gimbiil. í leik-
skrá var „Yðar einlægur" ranglega titlað-
ur höfundur verksins.
dómi um Gimbil 22. maí 1954. Þó er hann
ekki á sama máli um hreinleik gamansins,
segir víða alvöru á bak við gáskann. „Höf-
undurinn hefur glöggt auga fyrir góðlátleri
kímni, án þess þó að undan svíði.“ Og bætir
því við að ekki hafi verið kastað höndum til
verksins, — hér sé greinilega á ferð maður
gjörkunnugur leikhúsi. „Stendur höfundur-
inn í þessu efni framar flestum ef ekki öllum
þeim íslenzku rithöfundum er á síðustu tím-
um hafa samið leikrit. Þá stillir höfundurinn
gáska sínum og háði fullkomlega í hóf og er
aldrei klúr þótt hann drepi á kynferðismál og
ástamál. Er það vissulega athyglisvert og
gleðilegt þegar fram koma menn, sem geta
talað um þau mál eins og heilbrigðum og
menntuðum mönnum sæmir. í stuttu máli,
— það er haldið á efninu í þessum leik af
fágaðri heimsmennsku, er bendir til þess að
höfundurinn hafi ekki alltaf verið bundinn
hér við heimahagana."
Leikritinu var sumsé ágætlegga tekið og
hlaut góða aðsókn. Sýningar féllu niður í lok
júní en stóð til að setja það aftur upp með
haustinu.
Upp komast svik um síðir
Um það leyti sem æfingar áttu að hefjast að
nýju fyrir sýningar á Gimbli um haustið kom
stúlka að máli við leikfélagsmenn sen hún
hafði verið við nám í London. Hún fullyrti að
hún kannaðist við svipinn á Gimbli, — þarna
færi George and Margaret eftir Gerald Sa-
vory. Menn nálgast verkið og sjá að kven-
maðurinn hefur lög að mæla. Að vísu hafði
aukapersóna verið skrifuð út úr verkinu og
einu atriði bætt inn í en annars var þetta bein
þýðing. Þarf víst engan að undra að stjórn
Leikfélags Reykjavíkur hafi orðið bilt við.
Hún átti sér einskis ills von, - allra síst frá
heiðursmanninum „Yðar einlægum". „Þetta
er náttúrlega nokkuð sem maður hefur
hvorki vitað um fyrr né síðar,“ sagði Stein-
dór Hjörleifsson við Þjóðlíf. Því miður verð-
ur að láta duga munnlegar heimildir þegar
hér er komið sögu þar sem fundargerðar-
bækur L.R. frá og með leikárinu 1954-5 urðu
eldi að bráð í brunanum hjá félaginu árið
1986.
Morgunblaðið tók málið upp, — eitt
blaða. í lok júlí birtist á baksíðu þess grein
eftir Sigurð Grímsson gagnrýnanda blaðsins.
Þar talar hann um það að vegur höfundarins
hafi vaxið með degi hverjum og vangavelt-
urnar um hann einnig. „Og nú hefur það
atvikast svo, að gátan er ráðin, — höfund-
urinn fundinn. —En hann er því miður ekki
íslenzkur, — ekki „Yðar einlægur“, sem
ávarpaði leikhúsgesti í leikskránni undir
fyrirsögninni: vinsamlegast frá höfundi, og
lýsti þar svo átakanlega erfiðleikum sínum
við að koma leikritinu saman, heldur er höf-
undurinn þekktur enskur rithöfundur, Ger-
ald Savory og heitir leikritið á ensku,, George
and Margaret“. Var það frumsýnt í London í
janúarmánuði 1937.“ Sigurður fer síðan
hörðum orðum um „blygðunarlausan rit-
stuld“ „Yðar einlægs". „Hefur hann með
þessu athæfi orðið sér og íslenzku þjóðinni til
lítils sóma. — Og lítilþægur er sá maður, sem
þannig skreytir sig með annarra fjöðrum og
lætur hylla sig fyrir í þokkabót."
Morgunblaðið tekur viðtal við Sigurð dag-
inn eftir þar sem hann segir að höfundurinn
verði að koma fram svo að saklausir menn
liggi ekki undir grun. Blaðið spyr hvort það
breyti einhverju að „Yðar einlægur“ fái leyfi
hjá Savory til að nýta sér verkið en Sigurður
Grímsson fær ekki séð það. „Rithnuplið hef-
ur þegar verið framið og verður ekki aftur
tekið. Hin fjárhagslega hlið málsins er vitan-
lega algert aukaatriði.“
Gimbill fer aftur á stjá
Eftir þetta var hljótt um Gimbil á opinberum
vettvangi. Leikfélagið hafði eins og fyrr segir
í hyggju að taka Gimbil aftur til sýninga um
haustið en nú datt það að sjálfsögðu upp
fyrir. L.R. gat átt von á skaðabótakröfum frá
réttum höfundi. Vitanlega var þetta erfitt
fyrir félagið þar sem leikritið hafði fráleitt
verið sýnt fyrir kostnaði þennan stutta tíma
um vorið. En eftir að „Yðar einlægur" hafði
komist að samkomulagi við Savory um að
mega nýta sér hugverk hans var Gimbill
sýndur á ný í Iðnó.
Þegar leikritið fór aftur af stað var það
auglýst með eftirfarandi hætti: „GIMBILL
Gestaþraut í þrem þáttum eftir Yðar einlæg-
an, sniðin eftir „George and Margaret" eftir
G. Savory.“ Leikritinu fylgdi einnig ný leik-
skrá með öðru ávarpi „höfundar“ til leikhús-
gesta en um vorið (þar sem hann talaði um
erfiðið við samningu verksins). I seinna áv-
arpinu segir hann að ýmsir muni ætlast til
33