Þjóðlíf - 01.10.1988, Qupperneq 58

ÞJÓÐFÉLAGSMÁL
Þar bankar
dauðinn
að dyrum
Gömul kona á
tíræðisaldri, andlega
hress og áhugasöm um
lífið lenti inn á 8 manna
herbergi þar sem
dauðinn bankar oft að
dyrum
„Hún fór til útlanda að heimsækja ætt-
ingja sína í ágúst á síðasta ári, 95 ára gömul.
Svo fékk hún blæðinguna í desember. Daginn
áður en hún hné niður bakaði hún þrjár
sortir af smákökum, sem hún hefði átt að fá
níufimm fyrir á húsmæðraskólanum, sem
hún var á úti í Dannmörku fyrir sjötíu árum.
Hún hefur haldið andlegri heilsu sinni rnjög
vel og það hefur að sumu leyti gert illt verra.
Það er eins og kerfið geri ekki ráð fyrir slíku.
Nánast virðist gert ráð fyrir, að fólk fjari út á
réttum tíma. Falli inn í ellirammann." Það er
dóttir gömlu konunnar sem segir frá móður
sinni.
„Hún átti heima úti á landi. Bjó þar alla tíð
með manni sínum og þjónaði ríki og bæ vel.
Svo dó hann fyrir þremur árum. Hún hafði
stutt hann vel í erfiðum veikindum og mikilli
kölkun síðustu árin. Þá stóð hún frammi fyrir
því að við ættingjarnir vorum öll flutt í
bæinn. Hún var ein eftir. Við gátum ekki
hugsað okkur að vita af henni einni þarna.
Það var ósköp kuldaleg tilhugsun. En hún
var ekkert blávatn. Vildi flytja suður, en
samt ekki vera upp á okkur komin. Hún fékk
litla íbúð hér í borginni, sem hentaði henni
mjög vel. Þar hóf hún búskap 92 ára gömul.
„Eins og einstæð móðuramma,“ sögðu stelp-
urnar okkar.
Hún var bjartsýn. Kannski of bjartsýn.
Hún áttaði sig á því hvernig ellin getur birst.
Getan var kannski líka of mikil. Hún vildi
ekki þiggja neina hjálp. Vildi fara sjálf í
bankann o.s.frv. Ég segi ekki, að þetta hafi
ekki kostað okkur fyrirhöfn. Mér var auðvit-
að ekki alveg rótt að vita af 92 ára gamalli
manneskju einni í íbúð, og margt lögðum við
þessvegna á okkur, sem við hefðum auðvitað
viljað sleppa við. En hún vildi fá að lifa sínu
lífi, þótt hún væri görnul. Hún borgaði sína
skatta og skyldur. Hún vildi vera sjálfstæð,
ekki öðrum háð. Þetta hefði ég kannski ekki
átt að leyfa henni; ég sé það núna.
Þetta gekk svona þar til í desember síðast-
liðnum. Þá fékk hún blæðinguna og hné nið-
ur. Þar með var hún úr leik. Og þá byrjuðu
ósköpin.
Umskiptin eru snögg hjá svona gömlu
fólki. Hún lamaðist að hluta, en hélt sér hins
vegar mjög vel andlega. Hjá henni stangast á
andleg geta annars vegar og líkamleg hins
vegar. Læknarnir á spítalanum sáu þetta, og
vildu koma í veg fyrir að hún færi inn á deild
með mjög rugluðu fólki. En í Reykjavík var
ekkert pláss fyrir hana á neinni stofnun.
Okkur var sagt að það væru pláss til sums-
staðar úti á landi og við gætum sent hana
þangað. Ég man, að Stykkishólmur var með-
al annars nefndur. Svo fór hins vegar að
lokum, að hún fékk pláss í sínu gamla byggð-
arlagi. Þangað fórum við með hana í lok
febrúar og þar var tekið rnjög vel á móti
henni. Síðan urðum við að skilja hana þar
eftir einsamla.
Ég reyndi áfram, að fá pláss fyrir hana í
Reykjavík, enda leið mér ekki vel, að vita af
henni einni svona langt í burtu. Ég gekk á
milli stofnana og í það fór mikill tími. Mér
var tekið vel alls staðar og allir sögðu að
þetta væri ákaflega sárt. Hins vegar væru
þúsund manns á biðlista.
Síðan var hringt frá Grund og sagt að hún
gæti fengið pláss. Mér skildist að hún gæti
þar fengið rúm í tveggja eða þriggja manna
herbergi, og ákvað eftir að hafa talað við
gömlu konuna, að taka því. Síðan sótti ég
hana, og fór með hana upp á Grund.
Þegar þangað kom, varð mér hins vegar
ljóst, að henni var ekki ætlað pláss í tveggja
eða þriggja manna herbergi heldur átta
manna. Svo hittist einmitt á, að þegar við
komum þarna inn í herbergið, að kvöldað-
hlynning í fullum gangi, og sex bossar stóðu
út í loftið . . .
Engin tjöld eru á milli rúmanna. þannig að
ekkert fer framhjá neinum, sem þarna fer
fram. Þegar gamla konan sá herbergið og
það, sem þar fór fram, sagði hún við mig
eitthvað á þá leið, að þetta hlyti nú að vera
einhver misskilningur. Þá var hins vegar sagt
við mig, að vegna þess að hún væri svona
mikill hjúkrunarsjúklingur, þyrfti hún að
fara í svona herbergi. Slíkt væri ekki hægt á
minni stofu.
Ég gat ekki annað gert, en skilja hana
þarna eftir. Hún varð að sætta sig við þetta.
58