Frjáls verslun - 01.01.2012, Qupperneq 36

36 FRJÁLS VERSLUN 1. TBL. 2012
atvinnuleysis. Það er 7 til 8% atvinnuleysi
og Hagstofan spáir að það verði mikið
atvinnuleysi út árið 2016. Það er bullandi
verðbólga sem í gegnum verðtrygginguna
hækkar öll verðtryggð lán sjálfkrafa. Það er
mesti fólksflótti frá landinu í heila öld.
Verðtryggðar skuldir heimilanna eru um
1.300 milljarðar og verðtryggðar skuld ir
fyrirtækja um 370 milljaðar króna, sam ­
kvæmt Seðlabankanum. Heildaskuldir
heimila eru 1.542 milljarðar eða svipaðar
og fyrirtækja, sem skulda 1.503 milljarða.
Það er því enginn smáakkur í því að koma
verðbólgunni niður.
Það vekur furðu að Samtök atvinnulífsins
skuli hafa skrifað undir samninga á síð ­
asta ári sem buðu upp á gamla lagið; víxl­
verkanir kaupgjalds og verðlags. Voru
launþegar ekki orðnir fullsaddir á þeirri
aðferðafræði og reynslunni ríkari?
kAUPmáttUr
ráðstöFUNAr tekNA
Kaupmáttur ráðstöfunatekna skiptir mestu
máli. Verðbólga og skattar ráða mestu um
kaupmáttinn. Þess vegna valdi vinnu ­
mark aðurinn árið 1990 að ná fram bættum
kjörum með því að draga úr verðbólgunni
og fá raunhæfar kjarabætur frekar en fleiri
krónur í veskið. Þess vegna urðu þjóðar­
sátt arsamningarnir til.
Krafan um hærri laun frá launþega­
hreyfi ngunni í fyrra kom á sama tíma og
stjórn endur fyrirtækja höfðu ekki gert neitt
annað frá hruni en að endurskipuleggja
fjárhaginn en skuldahlið flestra fyrirtækja
varð ónýt í hruninu. Vinnan hefur gengið
út á að afskrifa skuldir fyrirtækja og
endursemja um lán til að blása nýju lífi í
þau. Það sama hefur átt við um skuldahlið
heimila.
Enn er nokkuð í land með að fjár hags legri
endurskipulagningu fyrirtækja sé lokið.
Margt hefur áunnist í þeim efnum sem og
hjá skuldugum heimilum. Fjöldi fyrirtækja
hefur hins vegar nýtt þetta svigrúm til að
draga til baka þær launalækkanir sem urðu
í kjölfar hrunsins.
Efnahagsútlitið í heiminum er ekki gott.
Hag kerfi heimsins spóla og eftirspurn í
heim inum dregst saman. Hættan fyrir
okkur Ís lendingar er sú að þetta komi
niður á út flutningi okkar. Minni tekjur af
fiski, ferða mönnum og áli.
Skuldavandinn í Evrópu er mikill og
Evrópa sogast niður jafnt og þétt og hag ­
vöxtur þar er að minnka. Enginn sér ennþá
hvernig sá hildarleikur endar.
Vonandi ganga spár eftir um auk inn
hagvöxt á Íslandi á þessu ári. Útflutning­
urinn skilar sínu og eftir fjárhagslega endur ­
skipulagningu margra fyrirtækja geta þau
vonandi hreyft sig meira í fjárfest ingum.
Er kreppan búin? Ýmsir hafa tjáð sig
um það. Össur Skarphéðinsson utan ríkis­
ráðherra sagði á dögunum að svo væri.
Kreppan er frá, sagði hann. En varla þegar
horft er á kvarða atvinnuleysis. Það er 7
til 8% atvinnuleysi, sem er langt umfram
það sem jafnan er rætt um sem náttúrulegt
atvinnuleysi; þ.e. 2 til 3%.
heFðI AsÍ FArIð Í verkFAll?
Hvers vegna fór launþegahreyfingin
í harða kjarabaráttu á síðasta ári við
þessar aðstæður? Og hvers vegna sömdu
atvinnurekendur við launþega hreyfi ng­
una? Voru þeir hræddir?
Hvers vegna báru aðilar vinnumark að ­
arins ekki sjálfir ábyrgð á sínum samn ­
ingum – hvers vegna þurftu þeir að
krefj ast stórfelldra ríkisútgjalda í leiðinni;
sem aftur þrýstir á aukna lántöku, hærri
vexti, minni fjárfestingar einkageirans og
skattahækkanir?
Margir hafa spurt sig að því hvers vegna
atvinnurekendur sögðu ekki nei; við
semjum ekki um hærri laun í mestu kreppu
lýðveldisins. Fullyrt er að annars hefði
verkalýðshreyfingin farið í hörð verkföll
sem valdið hefðu enn meiri skaða. Hefði
hún farið í hörð verkföll? Það er mjög
hæpið. Trúir því einhver að hún hefði látið
á það reyna? Verkföll hefðu sett fleiri fyrir ­
tæki á höfuðið og enn fleiri hefðu misst
vinnuna.
Það er þekkt úr vinnumálahagfræði
að verkalýðsforingjar þurfa af og til að
friða þá óstýrilátu innan sinna raða til að
halda sjálfir völdum. Í dýpstu kreppu lýð­
veldisins eru slík leikrit hins vegar of dýru
verði keypt.
Hvers vegna mætir enginn hinna atvinnu ­
lausu á fundi í sínu verkalýðsfélagi og spyr
foringjana að því hvers vegna þeir geri
kröfu um hærri laun – sem minnki líkur á
að fyrirtæki ráði hann í vinnu?
rÍkIsPAkkI UPP á 60 mIllJArðA
Samtök atvinnu lífsins og ASÍ gengu á fund
ríkisstjórnarinnar til að semja um pakka
Það er enn drjúp
kreppa mælt á kvarða
atvinnuleysis. Það er
7 til 8% atvinnuleysi
og Hagstofan spáir
að það verði mikið
atvinnuleysi út árið
2016.