Frjáls verslun - 01.04.2013, Síða 104

104 FRJÁLS VERSLUN 4. 2013
VR hefur reiknað út að konur verði af rúmlega fimm milljörðum króna
á ári vegna launamismunar. Í meira en hálfa öld hafa verið stund að ar
mælingar á kynbundnum launamun og frá því árið 1961 hafa verið í gildi á
Íslandi lög um sömu laun fyrir sömu vinnu, óháð kyni. Þrátt fyrir það eru
enn merki um að konur njóti ekki sömu launa og karlmenn fyrir sambæri-
leg störf. En hver er skýringin?
konur verða af fimm milljörðum
á ári vegna launamismunar
Launamunur á körl­um og konum er allt af í brennidepli. VR hefur reiknað út að konur verði af rúmlega fimm milljörðum króna á
ári vegna launamismunar. Í apríl
síðastliðnum birtu bæði VR og
Hagstofa Íslands niðurstöður úr
greiningum á launamun kynj­
anna árið 2012. Ýmsir aðrir aðil­
ar hafa einnig gert misumfangs­
miklar rannsóknir og kannanir á
þessu sviði. Í langflestum tilfell­
um er í þessum niðurstöðuðm
að finna umtalsverðan mun á
launum karla og kvenna, konum
í óhag. Þróunin virðist þó í rétta
átt þótt hægt gangi.
Útreikningar Hagstofunnar á
óleiðréttum launamun kynj anna
byggjast á aðferðafræði Struct­
ure of Earnings Survey, hagstofu
Evrópusambandsins Eurostat.
Þar er ekki tekið tillit til skýringar­
þátta sem geta haft áhrif á laun
einstaklinga s.s. starfs, menntun­
ar, aldurs, starfsaldurs o.fl.
Í þeirra niðurstöðum segir
að þegar á heildina er litið hafi
óleið réttur launamunur kynjanna
á íslenskum vinnumarkaði verið
18,1% árið 2012 og hefur hann
lækkað úr 20,5% árið 2008.
Nokkur munur er á milli atvinnu­
greina og er munurinn mestur í
fjármála­ og vátryggingastarf­
semi, 34,3%, og minnstur í
flokkn um hlutastarfsfólk, 6,4%.
Í flokknum almennur vinnu ­
mark aður er munurinn 18,5% og
í flokknum opinberir starfsmenn
16,2%.
Í flokknum opinber stjórnsýsla er
munurinn 12,3% og í framleiðslu ­
fyrirtækjum 23,5%.
Í flokknum heild­ og smásölu ­
versl un er munurinn 18,2%.
Þegar á heildina er litið virðist
því hafa náðst heldur betri
árangur hvað jöfnuð varðar í
opinbera geiranum en í einka ­
geiranum. Á vef Hagstofunnar
er að finna ítarlegar skýringar á
þessum útreikningum.
Þegar Hagstofan kannaði laun
stjórnenda sérstaklega kom í ljós
að karlar voru með 872 þús ­
und krónur að meðaltali í laun
á meðan konur voru að meðal ­
tali 684 þúsund krónur í laun á
mán uði í október árið 2012. Þetta
þýðir að karlar í stjórn unar störf ­
um eru með um 188 þúsund
krónum meira í mánaðar laun að
meðaltali en konur.
Þegar laun starfsfólks í af ­
greiðslu störfum voru borin sam­
an kom í ljós að laun karla við
afgreiðslustörf voru um 394 þús ­
und krónur að meðaltali á mánuði
og laun kvenna við afgreiðslu ­
störf 333 þúsund krónur að
meðaltali. Mismunurinn virðist
því talsvert meiri hjá þeim sem
sinna stjórnunarstörfum en hjá
al mennum starfsmönnum.
Tölur úr könnun VR
Í könnun VR fyrir árið 2012
mæld ist kynbundinn launamun­
ur 9,4% en var 10,6% árið 2011.
Árið 2001 var munurinn 13,8%.
Í könnun VR er leiðrétt fyrir áhrif­
um sjö þátta á laun, þ.e. aldurs,
starfsaldurs, starfsstéttar, mennt­
unar, vinnutíma, atvinnugreinar
og mannaforráða. Það kann að
einhverju leyti að skýra mismun
á tölum VR og Hagstofunnar.
VR hefur reiknað út að konur
verði af rúmlega fimm milljörðum
króna á ári vegna launamismun­
ar. Þótt þróunin gangi hægt er
hún þó í rétta átt. Laun fyrir störf
þar sem konur eru í meirihluta
hækka í síðustu könnun meira
á milli ára en störf þar sem
karl ar eru fleiri. Karlar í VR voru
að meðaltali með tæplega
518 þúsund krónur á mánuði í
heildar laun árið 2012 en konur
með 441 þúsund krónur. Þegar
búið er að taka tillit til áhrifaþátta
á launin, þ.e. aldurs, vinnutíma,
starfsaldurs, menntunar, starfs ­
stéttar, atvinnugreinar og manna­
forráða, minnkar munurinn í
9,4%. Konur er því með rúmlega
9% lægri laun en karlar sem ekki
er hægt að rekja til annars en
kynferðis.
Í launakönnun VR er rann sök uð
þróun launa og þar eru vísbend­
ingr um að laun hafi hækkað
Sigrún Þorleifsdóttir
stjórnunarráðgjafi hjá attentus –
mannauði og ráðgjöf ehf.
StJóRNUN
„Mismunurinn
virð ist talsvert meiri
hjá þeim sem sinna
stjórnunarstörfum
en hjá almennum
starfsmönnum.“
Um launamun karla og kvenna: