Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Qupperneq 22

■ ÁGRIP ERINDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
ÁGRIP ERINDA
E 01 Faraldsfræðileg rannsókn á ífarandi
meningókokkasýkingum á íslandi
Magnús Gottfreðsson, Helga Erlendsdóttir, Hjördís Harðardóttir, Karl G.
Kristinsson
Lyflækningadeild og sýklafræðideild Landspítala háskólasjúkrahúss
magnusgo@landspitali.is
Inngangur: Meningókokkar valda alvarlegum sýkingum með hárri
dánartíðni. Vonast er til að unnt verði að lækka tíðni siíkra sýkinga
með bólusetningum, en til þess að unnt sé að áætla ávinning af slík-
um aðgerðum er nauðsynlegt að faraldsfræði sjúkdómsins sé þekkt.
Efniviöur ug aöfcröir: Niðurstöður blóð-, liðvökva- og mænu-
vökvaræktana á íslandi voru kannaðar fyrir tímabilið 1975-2001 og
þeir sjúklingar skráðir sem greindust með sýkingar af völdum Neiss-
eria meningitidis. Þeir sjúklingar voru einnig skráðir sem höfðu klín-
ísk teikn um meningókokkasjúkdóm og voru með jákvæða ræktun
úr hálsi eða hráka eða jákvæða rannsókn (Gramslitun eða PCR) á
mænuvökva.
Niðurstöður: Á árunum 1975-2001 greindust 528 einstaklingar
með 530 ífarandi meningókokkasýkingar hér á landi. Börn undir 16
ára aldri voru 397 og fullorðnir 131. Nýgengi sýkingarinnar var mjög
aldursbundið. I aldurshópi barna undir eins árs var nýgengið 68
tilfelli/100.000 á ári, lækkaði í 55,8 meðal eins og tveggja ára barna;
36,9 meðal þriggja ára og 16,4/100.000 á ári meðal fjögurra ára
barna. Nýgengi var 10,8-7,5/100.000 á ári fyrir aldurshópinn 5-25
ára, en féll eftir það niður í 0,7-2,2/tilfelli/l00.000 á ári. Algengast
var að sýkingin greindist í mænuvökva, 56%, en 42% voru með já-
kvæða blóðræktun einvörðungu og 2% voru með liðsýkingu. Al-
gengustu þekktar hjúpgerðir voru B (49,6%), C (26,7%) og A
(3,6%). Ekki var marktækur munur á dánartíðni milli sjúklinga
með jákvæða ræktun frá mænuvökva eða blóði (p=0,5). Dánartíðni
barna á fyrstu viku eftir greiningu var 6,3% en 13% meðal fullorð-
inna (p=0,02). Heildardánartíðni hélst óbreytt á rannsóknartímabil-
inu, 7,4% fyrir árin 1975-1988 og 8,6% fyrir 1989-2001 (p=0,7).
Ályktanir: Horfur sjúklinga með ífarandi meningókokkasýkingar
hafa ekki batnað á síðustu 27 árum. Dánartíðni barna með men-
ingókokkasjúkdóm er mun lægri en fullorðinna. Þörf er á bættum
forvörnum og meðferð þessara erfiðu sýkinga.
E 02 Tíðni streptókokkahálsbólgu meðal sórasjúklinga og
áhrif slíkrar sýkingar á útbrot þeirra. Framskyggn
rannsókn
Jóhann E. Guðjónssun1, Andri M. Þórarinsson1, Bárður Sigurgeirsson2,
Karl G. Kristinsson3, Helgi Valdimarsson1
'Ónæniisfræöideild, 2húödcild og 3sýkladeild Landspítala háskólasjúkrahúss
helgiv@landspitali.is
Inngangur: Það er vel þekkt að sóri getur byrjað í kjölfar streptó-
kokkasýkinga í hálsi, en tíðni slíkra sýkinga og áhrif þeirra á lang-
vinn sóraútbrot hefur ekki verið athuguð á framskyggnan hátt.
Efniviður og aöfcröir: Þátttakendum, 208 sórasjúklingum og 116
sambýlingum þeirra, var uppálagt að tilkynna ef þeir fengu hálssær-
indi eða útbrot versnuðu. Þeir voru þá skoðaðir og hálsstrok tekin
til bakteríugreiningar. Rannsóknin stóð í eitt ár.
Niöurstööur: Sórasjúklingarnir tilkynntu hálssærindi mun oftar en
sambýlisfólkið sem ekki hafði sóra (p<0,0001) og einnig ræktuðust
streptókokkar mun oftar úr koki sjúklinganna (p=0,003). Marktæk
versnun á útbrotum var einungis greind hjá þeim sjúklingum sem
streptókokkar ræktuðust úr (p=0,004).
Ályktanir: Rannsóknin staðfestir niðurstöður afturskyggnra kann-
ana um aukna tíðni hálsbólgu í sórasjúklingum og versnun sjúk-
dómsins í tengslum við streptókokkasýkingar. Niðurstöðurnar ættu
að hvetja til sérstakra ráðstafana gegn hálsbólgu þegar í hlut eiga
sjúklingar með slæman sóra.
E 03 Hjúpgerðir ífarandi pneumókokkastofna og tengsl
þeirra við aldur og dánartíðni sjúklinga
Helga Erlendsdóttir, Magnús Gottfreðsson, Karl G. Kristinsson
Lyflækningadeild og sýklafræðideild Landspítala háskólasjúkrahúss
magnusgo@landspitali.is
Inngangur: Pneumókokkar valda oft alvarlegum sýkingum, svo
sem heilahimnubólgu og blóðsýkingum. Dánartíðni sjúklinga með
slíkar sýkingar hefur haldist óbreytt síðastliðin 20 ár þrátt fyrir
framfarir í læknisfræði. Bóluefni framtíðarinnar þurfa að taka mið
af þeim hjúpgerðum sem líklegastar eru til að valda sýkingum á
hverjum stað og hverjum tíma.
Efniviður «g uöfcröir: Niðurstöður allra blóð-, liðvökva- og mænu-
vökvaræktana á íslandi fyrir árin 1975-2001 voru kannaðar og þeir
sjúklingar skráðir sem greindust með ífarandi sýkingar af völdum
Streptococcus pneumoniae. Öllum tillækum upplýsingum urn hjúp-
gerðir var safnað saman. Einnig voru skráðar upplýsingar um
dagsetningu sýkingar, aldur sjúklinga, kyn, sýkingarstað og afdrif.
Niðursföður: Á árunum 1975-2001 greindust 811 íslendingar með
850 ífarandi pneumókokkasýkingar hér á landi. Hjúpgerðir eru þekkt-
ar í 416 tilvikum, þær fyrstu frá árinu 1988. Algengasta hjúpgerðin
er 7 (21,2%), en þar á eftir koma 9 (13,2%), 6 (12,5%), 19 (11,1%)
og 14 (10,3%). Þegar dreifing hjúpgerða er skoðuð eftir aldri sjúk-
linga kemur í Ijós að yngsti (<15 ára) og elsti (>65 ára) aldurshópur-
inn hefur svipað hlutfall af hjúpgerðum 6,14 og 19, en algengasta
hjúpgerðin, 7, er mun algengari meðal 16-64 ára. Hið nýja 7-gilda
bóluefni (Prevnar) veitir mismikla vörn eftir aldurshópum, að há-
marki 83,3% hjá börnum (<15 ára), 62,9% hjá þeim sem eru yfir 65
ára en aðeins 44,4% hjá sjúklingum 16-64 ára. Hið 23-gilda fjöl-
sykrubóluefni sem verið hefur í notkun um árabil inniheldur hjúp-
gerðir 98,6% allra stofna sem greindust í þessari rannsókn. Ekki var
marktækur munur á hjúpgerð pneumókokka sem ræktuðust frá mænu-
vökva eða blóði. Dánartíðni sjúklinga með hjúpgerð 11 (þrír af sjö)
var marktækt hærri en dánartíðni sjúklinga með aðrar hjúpgerðir
(p=0,045).
Ályktanir: Dreifing hjúpgerða er mjög aldursbundin. Hjá yngsta og
elsta aldurshópnum valda hlutfallslega færri hjúpgerðir stærri hluta
sýkinganna. Algengasta hjúpgerðin í ífarandi sýkingum hér á landi
er hjúpgerð 7, en hana er ekki að finna í hinu nýja 7-gilda bóluefni.
22 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88