Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Page 41

ÁGRIP ERINDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ I
greiningu er meþýleringarsérhæft PCR og rafdráttur. Við greiningu
á ójafnvægi/tapi er erfðaefnið sem skoða á magnað upp með
örraðavísum. PCR afurðir eru síðan dregnar á geli í ALFexpress
raðgreini og greindar með Fragment Analyzer hugbúnaði.
Niðurstöður og ályktanir: Verkefnið er í fullum gangi og verða
helstu niðurstöður þess kynntar á ráðstefnunni. Farið verður ítar-
lega í aðferðafræði rannsóknarinnar en ekki er vitað til þess að fyrr-
nefndar aðferðir hafi verið notaðar áður hér á landi.
E 57 Litningaóstöðugleiki í brjóstaæxlum
Sigríöur Klara Böðvarsdóttiri, Margrét Steinarsdóttir2, Hólmfríður Hilm-
arsdóttirl, Katrín Guðmundsdóttir1, Sigfríður Guðlaugsdóttiri, Jón Gunn-
laugur Jónasson2.3, Jenny Varley4, Jórunn E. Eyfjörð1.3
1 Rannsóknarstofa Krabbameinsfélags Islands í sameinda- og frumulíffræði,
2Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, 3Háskóli íslands, 4Patersonstofnunin í
krabbameinsrannsóknum í Manchester
skb@krabb.is
Inngangur: Litningaóstöðugleiki er algengur í brjóstaæxlum. Fyrri
rannsóknir hafa sýnt sterk tengsl milli flókinna litningabreytinga í
brjóstakrabbameinum, stökkbreytinga í p53 geni og kímlínubreyt-
ingar, 999del5, í BRCA2 geninu. Nýlegar niðurstöður benda til þess
að endaeyðing litninga eigi stóran þátt í litningaóstöðugleika við
æxlismyndun í þekjuvef. Líklegt er að þetta eigi einnig við um
brjóstakrabbamein, og hugsanlegt er að stökkbreyting í BRCA2
hafi þar einnig áhrif. Tilgangur verkefnisins er að skoða þætti sem
líklegir eru til að hafa áhrif á litningaóstöðugleika. Meðal þessara
þátta eru endaeyðing litninga og mögnun æxlisgena, svo sem c-Myc
sem hefur áhrif á tjáningu telomerasa.
Efniviður og aðferðir: Brjóstaæxli með þekktar litningabreytingar
voru valin í þessa rannsókn. Eyðing litningaenda var greind í 82
brjóstaæxlum sem einnig höfðu verið greind með tilliti til stökk-
breytinga í p53 og BRCA2 genum. Þar sem litningaendum í æxlum
er viðhaldið með telomerasa er nauðsyn að kanna tjáningu hans.
Litað er fyrir virku hTERT telomerasaeiningunni á paraffínsteypt-
um vefjasneiðum. Mögnun æxlisgena er skoðuð með CGH (com-
parative genomic hybridization) og sértækum þreifurum fyrir FISH
(fluorescense in situ hybridization).
Niðurstöður og ályktanir: Algengt er að æxli með p53 eða BRCA2
stökkbreytingu sýni endasamruna og eru þau æxli jafnan með
flóknar litningabreytingar og háa litningatölu. CGH greining á 27
brjóstaæxlum, sem flest sýndu endasamruna og háa litningatölu,
sýndi c-Myc mögnun í um 85% tilfella. Einnig reyndist svæði þar
sem Aurora A gen er staðsett vera magnað í 85% tilfella, en aurora
A hefur áhrif á stöðugleika erfðaefnisins.
E 58 íslensk rannsókn á sýnd Cys282Tyr stökkbreytingar
■ HFE geni sem tengist hemókrómatósu
Jónína Jóhannsdóttir12, Eiríkur Steingrímsson2, Guömundur M. Jóhann-
esson3, Jón Gunnlaugur Jónasson4, Jón Jóhannes Jónsson1.2
'Hrföa- og sameindalæknisfræðideild Rannsóknastofnunar Landspítala háskóla-
sjúkrahúss, 2Lífefna- og sameindalíffræðistofa læknadeildar HI, 3blóðmeinafræði-
deild Rannsóknastofnunar Landspítala háskólasjúkrahúss, 4Rannsóknastofa
Háskólans í meinafræði
joninajo@hi.is
Inngangur: Hemókrómatósa er arfgengur efnaskiptagalli sem staf-
ar af aukinni upptöku járns í smáþörmum og ofhleðslu járns í vefj-
um. Niðurstöður erlendra rannsókna á sýnd Cys282Tyr stökkbreyt-
ingar í HFE geni eru mjög mismunandi eða 1-50%. Tilgangur þess-
arar rannsóknar var að kanna sýnd stökkbreytingarinnar meðal ís-
lendinga.
Efniviður og aðferðir: Samsætutíðni stökkbreytinga í HFE geni
hjá íslendingum var rannsökuð á 250 aftengdum sýnum völdum af
handahófi úr hópi einstaklinga fæddum 1996. Farið var yfir niður-
stöður á lifrarsýnum hjá RH í meinafræði yfir 25 ára tímabil og
stökkbreytingar greindar á sýnum með hemókrómatósu. Arfgerð
var ákveðin með PCR og ensímskurði. Lífefnafræðileg skilgreining
hemókrómatósu var við S-járnmettun >60% hjá körlum og >50%
hjá konum, og S-ferritín >500 pg/L hjá báðum kynjum. Fjöldi karla
>40 ára og kvenna >50 ára var fenginn úr þjóðskrá.
Niðurstöður: Samsætutíðni Cys282Tyr stökkbreytingarinnar var
6,8%, His63Asp 16,8% og Ser65Cys 3,1%. Á árunum 1973-1997
greindust 38 einstaklingár með hemókrómatósu samkvæmt niður-
stöðum úr lifrarástungu en alls höfum við greint 81 hemókrómatósu-
sjúkling með tilliti til HFE stökkbreytinga. Cys282Tyr arfhreinir
reyndust 65, eða 80%. Samkvæmt Hardy-Weinberg jafnvægi ættu
328 íslendingar, karlar >40 ára og konur >50 ára, að vera Cys282Tyr
arfhreinir. Ef sjúklingar fá hemókrómatósu þá er það jafnan eftir
þessi aldursmörk. Af 65 Cys282Tyr arfhreinum sjúklingum höfum
við upplýsingar um að 36 sjúklinganna uppfylli skilgreiningar hér að
framan, þar með talið aldur. Sýnd Cys282Tyr stökkbreytingarinnar
erþar afleiðandi að minnsta kosti 11% (36/328) á íslandi.
Ályktanir: Þessar niðurstöður gefa tilefni til að rannsaka áhrif ann-
arra breytigena og umhverfisþátta á sýnd hemókrómatósu.
E 59 Þróun aðferða til rannsókna á fríum kjarnsýrum
í líkamsvökvum
Árni Alfreðsson1, Meghann Lyons1, Jónína Jóhannsdóttir1-2, Guðmundur
H. Gunnarsson1, Magnús Konráðsson1, Steinunn Kristjánsdóttir1, Julie
Asmussen1, Jón Jóhannes Jónssonm
1 Lífefna- og sameindalíffræöistofa læknadeildar HÍ, 2erfða-og sameindalæknis-
fræðideild Landspítala háskólasjúkrahúss
arnialf@hi.is
Inngangur: Fríar kjarnsýrur eru til staðar í lágum styrk í blóðvökva.
Takmarkaðar upplýsingar eru til um uppruna þeirra, eiginleika, af-
drif og breytingar við sjúkdómsástand. Tilgangur þessa verkefnis
var að þróa aðferðir sem væru nógu næmar til að mæla styrk og
byggingu utanfrumu DNA í heilbrigðum einstaklingum.
Efniviður og aðferðir: Erfðaefni var einangrað með High Pure
Viral Nucleic Acid Kit (Roche Diagnostics) úr blóðvökva 36 heil-
brigðra einstaklinga (21-33 ára, 17 karlar og 19 konur). Hannað var
PCR hvarf sem magnar upp 169 bp langan bút úr Alu endurteknum
röðum samhliða mælingu á SYBR®Green I flúrljómun á rauntíma
í LightCycler (Alu-PCR). Einnig var þróuð aðferð sem byggir á að
mæla Picogreen flúrljómun beint frá tvíþátta DNA bæði til magn-
mælinga og til að meta stærð kjarnsýrubúta eftir rafdrátt. Flúrljóm-
un var í þessu tilviki mæld á Typhoon™ 8600 flúrljómunarmynd-
greini.
Niðurstöður: Öll sýni féllu innan mælisviðs beggja aðferða. Styrkur
frírra kjarnsýra í blóðvökva heilbrigðra var að meðaltali 4,7 pg/L
(breidd 1,6-8,8) samkvæmt Alu-PCR. Með beinni flúrljómunarmæl-
ingu var meðaltalið 3,5 pg/L (breidd 1,0-7,0). Markvísi Alu-PCR
LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88 41