Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Blaðsíða 64

■ ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VfSINDARÁÐSTEFNA HÍ
VEGF er hækkaður í liðvökva og sermi sjúklinga með liðbólgusjúk-
dóma. Nýleg rannsókn sýndi að styrkur VEGF í sermi spáir fyrir
um hraðari sjúkdómsframvindu og liðskemmdir. Hins vegar sýnir
önnur rannsókn að ekki sé unnt að greina á milli liðbólgusjúkdóma
með styrk VEGF í liðvökva. Par sem blóðflögur framleiða VEGF
er mögulegt að styrkur VEGF í sermi gefi ekki rétta mynd af mein-
ferli þeim sem á sér stað við iktsýki. Hægt er að sneiða hjá þessum
vanda með því að mæla VEGF í plasma. Markmið þessa verkefnis-
ins var að meta hvort styrkur VEGF í plasma sjúklinga með byrj-
andi iktsýki spái fyrir um framvindu iktsýki tveimur árum eftir að
sjúkdómsgreiningin er staðfest.
Efniviður og aðferðir: Fimmtíu og níu sjúklingar með iktsýki, sam-
kvæmt skilmerkjum ACR tóku þátt í rannsókninni. Meðalaldur
þeirra var 53±16 ár og 60% þeirra voru konur. Meðaltími frá upp-
hafi sjúkdómseinkenna voru 3±3 mánuðir. Virkni sjúkdómsins var
metin með sjálfsmati sjúklinga með sjónskala (VAS) (verkir og al-
menn vellíðan) og þeir svöruðu stöðluðum spurningalista. Fjöldi
bólginna og aumra liða voru skráðir. Þá voru gigtarþættir (RAPA)
og undirflokkar þeirra (IgM og IgA) ásamt CRP mældir með stöðl-
uðum aðferðum. Röntgenmyndir af höndum og fótum við upphaf
rannsóknar og tveimur árum síðar voru stigaðar samkvæmt aðferð
Van der Heijde/Sharp. Styrkur VEGF var mældur í plasma (Quan-
tikine R&D) við sömu tímapunkta.
Niðurstöður: Styrkur VEGF við sjúkdómsgreiningu hafði fylgni
við CRP (r=0,558; p<0,0001) en ekki við aðra mælda þætti. Þá lækk-
aði styrkur VEGF marktækt á rannsóknartímabilinu (p<0,001),
hins vegar hafði þessi lækkun ekki samband við klínískan bata sjúk-
linganna. Styrkur VEGF hafði hvorki í upphafi né eftir tvö ár fylgni
við myndun úráta eða stigunareinkunn samkvæmt Van der Heijde/
Sharp.
Alyktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar benda ekki til þess að
styrkur VEGF í plasma hjá nýgreindum sjúklingum með iktsýki
spái fyrir um alvarlegri sjúkdóm með tilliti til almennrar líðunar
sjúklinganna, fjölda aumra og/eða bólginna liða né myndun úráta á
röntgenmyndum.
V 30 Styrkur „basic fibroblast growth factor" og „vascular
endothelial growth factor“ í liðvökva greinir ekki á milli
mismunandi liðbólgusjúkdóma
Björn GuðbjörnssunL Rolf ChristoffersonZ, Anders Larsson3
1 Rannsoknastola í gigtarsjúkdómum Landspítala háskólasjúkrahúsi,
-barnasknrödeild og 3lífefnafræðideild Akademíska sjúkrahúsinu, Uppsölum
bjorngu@landspitali.is
Inngangur: Markmið þessa rannsóknarverkefnis er að kanna hvort
styrkur basic fibroblast growth factor (bFGF) og vascular endo-
thelial growth factor VEGF í liðvökva greinir á milli mismunandi
liðbólgusjúkdóma. Sérstaklega verður skoðað hvort þessir æðavaxt-
arþættir greina á milli iktsýki, sem einkennist af úrátum og alvarleg-
um liðbreytingum, og annarra liðbólgusjúkdóma.
Efniviöur og aðferðir: Liðvökva var safnað frá 66 einstaklingum
sem komu til meðferðar þar sem steragjöf í lið var ráðgerð vegna
mikilla liðbólgueinkenna á göngudeild gigtardeildar. Prjátíu og
fimm einstaklingar höfðu iktsýki, níu sóragigt, 11 viðbragðsbólgu
og aðrir 11 höfðu óflokkaðan liðbólgusjúkdóm. Jafnframt var tekið
blóðsýni svo unnt væri að mæla umrædda æðavaxtarþætti í sermi.
64 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88
Áttatíu blóðgjafar voru notaðir sem viðmiðunarhópur. Við mæling-
arnar var notuð samloku ELISA aðferð (Quantikine R&D Sys-
tems).
Niðurstöður: Styrkur VEGF í liðvökva var hærri í öllum hópunum
miðað við styrk þess í sermi. Styrkur bFGF og VEGF í sermi hafði
marktæka fylgni við CRP (r=0,45; p<0,001 og r=0,56; p<0,0001).
Ekki var marktækur munur á styrk bFGF og VEGF í liðvökva
þeirra sem höfðu iktsýki og hinna sjúkdómaflokkanna. Sjúklingar
með iktsýki og á sjúkdómsdempandi meðferð höfðu lægri styrk af
bFGF og VEGF í liðvökva miðað við þá sem ekki voru á sérhæfðri
gigtarmeðferð og sykursteranotendur höfðu einnig lægri styrk af
VEGF í liðvöka en þeir sem ekki notuðu sykurstera. Þessi munur
var þó ekki marktækur.
Ályktanir: Styrkur bFGF og VEGF í sermi var hækkaður hjá sjúk-
lingum með iktsýki. Styrkur þessara æðavaxtaþátta voru verulega
hækkaðir í liðvökva sjúklinga með iktsýki, en greindu þó ekki þann
sjúklingahóp frá öðrum liðbólgusjúkdómum.
V 31 Berkjuauðertni og skert lungnastarfsemi við
heilkenni Sjögrens. Rannsókn yfir átta ára tímabil
Dóra Lúðvíksdóttiri, Sigríður Þ. ValtýsdóttiC, Hans Hedenström3, Roger
Hallgren2, Björn Guðbjörnsson2.4
1 Lungnadeildir og 2gigtlækningadeildir Landspítala háskólasjúkrahúss og Akadem-
íska sjúkrahúsinu Uppsölum, -Vannsóknastofa í lífeðlisfræði Akademíska sjúkrahús-
inu Uppsölum, 4Rannsóknastofa í gigtarsjúkdómum Landspítala háskólasjúkrahúsi
bjorngu@landspitali.is
Inngangur: Loftvegaeinkenni eru algeng hjá sjúklingum með heil-
kenni Sjögrens. Áður hefur verið lýst hárri tíðni berkjuauðertni hjá
þessum sjúklingahópi. Hvort og þá hvaða þýðingu berkjuauðertni
hefur við heilkenni Sjögrens með tilliti til lungnastarfseminnar, ef
litið er til lengri tíma, er óþekkt í dag. í þessari rannsókn höfum við
skoðað hóp sjúklinga með heilkenni Sjögrens með tillliti til lungna-
starfseminnar.
Efniviður og aðfcröir: Lungnastarfsemin var rannsökuð með átta
ára millibili hjá 15 sjúklingum, 14 konum og einum karli. Staðlaðar
öndunarmælingar og loftdreifipróf fyrir CO (DLCO) voru gerð og
berkjuauðertni var mæld með metakólín innöndunarprófi.
Niðurstöður: Marktæk minnkun yfir tímabilið sást í total lung
capacity (TLC) vital capacity (VC), forced vital capacity (FVC),
functional residual capacity (FRC), expiratory midflows (FEF) og
static lung compliance (Cst) (p<0,05). Marktæk fylgni var á milli
teppu í smærri loftvegum (FEF50) í byrjun og VC eftir átta ár
(r=0,8; p<0,003). Aukning á berkjuauðertni á rannsóknartímabilinu
sást hjá fimm einstaklingum og lækkuðu þeir allir í DLCO (r=0,9;
p<0,05). Versnandi DLCO sást alls hjá sjö sjúklingum og sex þeirra
hlutu versnun á fráblástursprófi.
Ályktanir: Á þessu átta ára tímabili sáum við að 30% af sjúklingum
með heilkenni Sjögrens versnuðu á öndunarprófum og fengu klín-
ísk einkenni um lungnasjúkdóm. Niðurstöður þessar gefa til kynna
að spágildi sé á milli teppu í smærri loftvegum og berkjuauðertni í
upphafi sjúkdómsferilsins og við síðari lækkun í VC og DLCO, sem
getur samrýmst hægfara þróun á interstitial lungnasjúkdómi hjá
einstaklingum með heilkenni Sjögrens.
J