Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Qupperneq 65

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ I
V 32 Samanburður á færni, líðan og félagslegum að-
stæðum aldraðra við innlögn á bráðadeild og fjórum
mánuðum síðar. Fyrstu niðurstöður íslenska hluta
samnorrænnar RAI-AC rannsóknar
Ólafur Samúclssoni, Sigrún Bjartmarz1, Pálmi V. Jónsson1-2, Anna Birna
Jensdóttir1 og norræni MDS-AC rannsóknarhópurinn
'Rannsóknastofa HÍ og Landspítala háskólasjúkrahúss í öldrunaríræöum, 2|ækna-
deild HÍ
olafs@landspitali.is
Inngangur: Stór hluti þeirra sem leggjast brátt inn á sjúkrahús eru
aldraðir og hlutfall þeirra mun aukast. Rannsóknir hafa sýnt fram á
mikilvægi heildræns öldrunarmats í þjónustu við aldraða sjúklinga.
Resident Assessment Instrument (RAI) er tæki til heildræns öldr-
unarmats. RAI-AC er afbrigði þessa mats, sérhannað til notkunar í
bráðaþjónustu. Þessi rannsókn lýsir prófun þessa mælitækis á
bráðalyflækningadeildum á Norðurlöndunum fimm. Hér er sýnd
greining á niðurstöðum varðandi færni og félagslega aðstöðu við
innlögn og eftir fjóra mánuði.
Efniviður og aðferðir: Með slembiúrtaki voru valdir 160 af 252
sjúklingum, 75 ára og eldri, sem lögðust inn brátt á lyflækninga-
deildir Landspítala Fossvogi á tímabilinu maí til desember 2001. Af
þeim 92 sem ekki voru með neituðu 23 þátttöku, 29 töldust of veikir
og 40 náðist ekki að meta innan ramma rannsóknarinnar. Sjúkling-
ar voru metnir innan sólarhrings frá innlögn og fjórum mánuðum
eftir innlögn. Sýndur er samanburður á búsetu þátttakenda við inn-
lögn og eftir útskrift, samanburður á vitrænni getu (CPS) og getu til
athafna daglegs lífs (ADL). Breytingar á vitrænni færni og getu til
athafna daglegs lífs eru einnig bornar saman við niðurstöður frá
hinum Norðurlöndunum. Loks eru sýndar niðurstöður varðandi
verkjaupplifun og áhrif verkjameðferðar.
Niðurstöður: Af þeim sem bjuggu heima fyrir innlögn þurftu 8% á
hjúkrunarheimili að halda eftir bráðainnlögn. Fjöldi þeirra sem út-
skrifaðist á hjúkrunarheimili var þrefaldur miðað við fjölda þeirra
sem innrilaðist frá hjúkrunarheimili. Langvinnir verkir eru algengir
og hafa áhrif á líf þessara einstaklinga. Há tíðni er á bráðum verk
við komu og 50% þeirra sjúklinga töldu sig ekki nægilega verkja-
stillta sólarhring eftir innlögn. Mat á getu til athafna daglegs lífs og
sérstaklega á vitrænni getu geta verið spáþættir fyrir útkomu við
fjóra mánuði.
Ályktanir: Með RAI-AC mælitækinu eru skráðar mikilvægar breyt-
ur við komu á bráðasjúkrahús sem hafa með lífsgæði og horfur
hinna öldruðu sjúklinga að gera.
V 33 Reglulegar lágtíðnisveiflur í blóðflæði í smáæðum
Þarmaslímhúðar
Gísli H. Sigurðsson1, Vladimir Krejci2, Luzius Hiltebrand2
'Svætinga- og gjörgæsludeild Landspítala háskólasjúkrahúss, 2svæfinga- og
SÍörgæsludeild Inselspital háskólasjúkrahússins í Bern. Sviss*
gislihs@landspitali.is
Inngangur: Á síðustu árum hafa leysi Doppler blóðflæðimælingar
svo og smásjármælingar á líffærum (intravital microscopy) sýnt að
hlóðflæði (flow motion) í smáæðum (microcirculation) sveiflast
reglulega (um það bil 15-25 sinnum á mínútu, cpm) í húð, slímhúð
°g ómentum. Þetta hefur ekki verið rannsakað í kviðarholslíffærum
nema í ómentum. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna hvorl
sveiflur væru á blóðflæði í smáæðum þarmaslímhúðar við eðlilegar
hemódýnamískar aðstæður eða við sjokk. Einnig, ef slíkar sveiflur í
blóðflæði fyndust, þá rannsaka útlit og eðli þeirra.
Efniviður og aðferðir: Blóðflæði í smáæðum var mælt stöðugt í
nýrum, lifur, brisi og maga-, smáþarma- og ristilslímhúð með leysi
Doppler flæðimæli (LDF) í 20 svæfðum svínum. Súrefnismettun í
þarmaslímhúð var stöðugt mæld með near-infrared spectoroscopy
(NIRO).
Hclstu niðurstöður: Við eðlilegar hemódýnamískar aðstæður sáust
reglulegar sveiflur í blóðflæði í smáæðum í þarmaslímhúð í öllum
dýrunum, sem voru rannsökuð. Tíðni sveiflanna var 3,0-5,5 cpm í
maga-, 2,8-7,1 cpm í smáþarma- og 3,5-4,5 cpm í ristilslímhúð. Blóð-
flæðisveiflurnar höfðu mismunandi tíðni frá einum stað til annars,
þólt aðeins nokkrir millimetrar væru á milli. Það voru samsvarandi
sveiflur í súrefnismettun í slímhúðinni, eins og sást á LDF.
Ályktanir: 1. Það virðist sem reglulegar lágtíðnisveiflur blóðflæði í
smáæðum séu eðlilegt fyrirbæri í þarmaslímhúð, en ekki í lifur, brisi
eða nýrum. 2. Þessar reglulegu sveiflur í blóðflæði virðast vera undir
stjórn gangráðs, sem liggur perifert í smáæðum. 3. Þessar sveiflur í
blóðflæði orsaka mótsvarandi sveiflur í súrefnismettun í þarmaslím-
húð. 4. Þessum sveiflum í blóðflæði í þarmaslímhúð fylgja að öllum
líkindum breytingar í hýdróstatískum þrýstingi í háræðum sem hafa
áhrif á trans-capillary vökvaskipti í þörmunum.
* Samstarfsverkefni HI og UniBE.
V 34 Þarmablóðflæði í septísku sjokki
Gísli H. Sigurðsson1, Luzius Hiltebrand2, Vladimir Krejci2
^Svæfinga- og gjörgæsludeild Landspítala háskólasjúkrahúss, 2svæfinga- og
gjörgæsludeild Inselspital háskólasjúkrahússins í Bern, Sviss*
gislihs@landspitali.is
Inngangur: Það er þekkt samband milli skaða á gut-mucosa-barrier,
fjöllíffærabilunar (multi-organ failure) og dauða hjá bráðveikum
gjörgæslusjúklingum. Lítið er vitað urn dreifingu á blóðflæði innan
mismunandi svæða þarmanna þegar súrefnisflutningur verður háð-
ur flæði. Markmið þessarar rannsóknar var að mæla dreifingu á blóð-
flæði í smáæðum (microcirculation) í mismunandi lögum þarma-
veggsins og mismunandi hlutum maga og þarma í septísku sjokki.
Efniviður og aðferðir: Systemískt flæði (CI), regionalt flæði (mes-
enteric artery; SMA) og blóðflæði í smáæðum voru mæld í 11 seder-
uðum og ventileruðum svínum (20-24 kg). Blóðflæði í smáæðum
var mælt með margrása (multichannel) leysi Doppler flæðimæli í
maga, smáþarma- og ristilslímhúð og mótsvarandi muscularis. Dýr-
in voru gerð septísk með faecal peritonitis. Eftir 240 mínútur var
gefinn i.v. vökvi til að breyta hýpódýnamísku sjokki yfir í hýper-
dýnamískt septískt sjokk.
Helstu niðurstöður: Fyrstu 240 mínúturnar (hýpódýnamískt sjokk)
lækkaði systemískt flæði, regionalt flæði og blóðflæði í smáæðum í
magaslímhúð um helming meðan blóðflæði í smáæðum í smáþarma-
og ristilslímhúð var óbreytt. í muscularishluta smáþarma og ristils
minnkaði blóðflæði í smáæðum hlutfallslega mun meira en system-
ískt flæði og regionalt flæði. Við hýperdýnamískt sjokk hækkaði
systemískt flæði og regionalt flæði og einnig blóðflæði í smáæðum í
slímhúð maga, smáþarma og ristlis. Það var mjög lítil breyting á
LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88 65