Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Blaðsíða 87

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ I
heilablóðfalls og dreifing eftir orsökum sé svipað og í nágranna-
löndunum. Við munum kynna niðurstöður sem sýna tengsl legu-
tíma og afdrifa við tegund heilablóðfalls.
V 97 Arfgeng heilablæðing. Rannsókn á arfgerðum
apólípóprótíns E og breytileika í forröð cystatíns C
Snorri Páll Davíðssoni. Ástríður PálsdóttirL Sif Jónsdóttir2, Elías Óiafsson2
iTilraunastöð HI í meinafræði að Keldum, 2Rannsóknastofa í ltfefna- og
sameindalíffræði við læknadeild HÍ, 3taugalækningadeild Landspítala
háskólasjúkrahúss
astripal@hi.is
Inngangur: Islenskt afbrigði arfgengrar heilablæðingar (HCCAA-
I) er ríkjandi sjúkdómur með rnikla sýnd sem leggst jafnt á karla
sem konur. Orsök sjúkdómsins er L68Q stökkbreyting í cysteine
prótínasahindranum cystatíni C. Afleiðing þess er cystatín C mýl-
ildismyndun í smáum heilaslagæðum arfbera. Uppsöfnun þessi leið-
ir til æðarofs og endurtekinna heilablæðinga. Fyrsta áfall fá arfberar
flestir fyrir þrítugt.
Villigerð cystatíns C finnst einnig í litlum mæli í mýlildi sjúklinga
með Alzheimersjúkdóm og erfðabreytileiki í forröð cystatíns C
hefur auk þess verið tengdur aukinni hættu á Alzheimersjúkdómi.
Mismunandi arfgerðir apólípóprótíns E (ApoE) virðast hafa áhrif á
það hvenær Alzheimersjúkdómur kemur fram. Markmið þessarar
rannsóknar er að athuga hvort erfðabreytileiki í forröð cystatíns C
og/eða arfgerðir apoE hafi áhrif á hvenær HCCAA-I kemur fram
eða hver framvinda sjúkdómsins er.
Efniviður og aðferðir: Arfgerðir forraðar cystatíns C og ApoE
voru greindar með PCR og skerðibútagreiningu á erfðaefni 30 sjúk-
linga og 76 ættingjum þeirra. Til viðmiðunar voru greind 32 sýni úr
mönnum og 43 sýni úr Alzheimersjúklingum.
Niðurstöður og ályktanir: L68Q stökkbreytingin í cystatín C fylgir
samsætu af gerð A en enginn munur er á tíðni samsæta af forröð
cystatíns C milli hópa og virðast samsætur forraðar ekki hafa áhrif á
upphaf og framgang sjúkdómsins. Tíðni ApoE samsæta í HCCAA-
I sjúklingum og ættingjum þeirra reyndist frábrugðin viðmiðunar-
hópum, bæði Alzheimersjúklingum og almennum en varasamt er
að draga víðtækar ályktanir af þeirri niðurstöðu að svo stöddu þar
sem breytileiki innan einstakra fjölskyldna getur sveiflast til og frá
heildarniðurstöðu. Breytileiki þessara samsæta virðist hvorki hafa
áhrif á upphaf né sjúkdómsferil arfgengrar heilablæðingar.
V 98 Rannsókn á próteinsamskiptum príon-próteins (PrP)
liirkir Þór Bragason, Eiríkur Sigurösson, Guðmundur Georgsson, Ástríður
Pálsdóttir
Tilraunastöð HI í meinafræði að Keldum
birkirbr@hi.is
Inngangur: Príon-próteinið (PrP) er tjáð í öllum vefjum líkamans,
mest í taugafrumum og hangir venjulega utan á frumuhimnunni
með GPI-akkeri. Stökkbreytingar í PrP eða gallar í próteasómkerfi
frumunnar geta leitt til uppsöfnunar á próteasaþolnu PrP í umfrymi
sem veldur apoptósu í taugafrumum. Uppsöfnun á próteasaþolnu
PrP í miðtaugakerfi er lykilþáttur í riðusjúkdómum sem eru ólækn-
andi hæggengir smitandi hrörnunarsjúkdómar, til dæmis riða í sauð-
fé, BSE í nautgripum og Creutzfeldt-Jakob sjúkdómur í mönnum.
Markmið rannsókna okkar er að athuga próteinsamskipti PrP.
Efniviður og aðferðir: Prótein sem tengjast PrP voru veidd með
yeast two-hybrid (YTH) skimun á rottuheila-cDNA genasafni.
Bútar úr þremur genum veiddust, tjáningarmynstur þeirra var at-
hugað með Northern-Blot. Pau svæði PrP sem máli skipta fyrir
tenginguna voru greind með því að prófa mislanga PrP búta á móti
bútunum sem veiddust. Áhrif sjúkdómsvaldandi stökkbreytinga í
PrP á tenginguna voru prófuð í YTH-kerfinu. Tengingarnar hafa
verið athugaðar in vitro með GST fellingu. Mótefni gegn tveimur
próteinanna voru framleidd og hafa verið notuð til að ákvarða stað-
setningar í frumum með ónæmislitun á vefjasneiðum og frumurækt-
um, ásamt tjáningu á flúrljómandi PrP. Verið er að bera saman tján-
ingu genanna í riðusýktum og heilbrigðum vef með Real-time PCR.
Niðurstöður og ályktanir: Bútar úr þremur genum veiddust við
skimunina: SODD, NRAGE og KIAA0570. NRAGE og SODD
bindast bæði á innanfrumuhluta viðtaka af TNF-fjölskyldunni og
hafa áhrif á apoptósu-boðferla. KIAA0570 fellur í hóp með ubi-
quitin carboxyl-terminal hydrolösum, sem ýmist gera prótein stöð-
ug eða stuðla að niðurrifi þeirra í próteasómum. Ónæmislitanir á
vefjasýnum úr miðtaugakerfi sýna sértæka litun fyrir KIAA0570 í
taugafrumum.
V 99 Samanburður á klínískum einkennum tveggja hópa
sjúklinga með ættlæga Parkinsonsveiki á íslandi
Sigurlaug Sveinbjömsdóttir
Taugadeild Landspítala háskólasjúkrahúss, samvinnuverkefni viö íslenska
erföagreiningu
sigurlaugs@hotmail.com
Inngangur: Heilþjóðarrannsókn á faralds- og erfðafræði Parkin-
sonsveiki á Islandi hefur leitt í ljós að tæplega þriðjungur sjúklinga
getur nefnt einn eða fleiri ættingja með sjúkdóminn.
Efniviður og aðferðir: Með samkeyrslu sjúklingahópsins og hóps
úr eldri rannsókn frá árunum 1954-1964 við ættfræðigrunn hefur
hins vegar verið sýnt fram á að tveir þriðju sjúklinganna hafa ein-
hvern innbyrðis skyldleika. Fundist hefur 51 fjölskylda með 2-60
sjúklinga innanborðs í sjúklingahópunum tveimur. Nýlega var sýnt
fram á erfðasæti (genetic marker) á litningi lp32 meðal 117 sjúk-
linga sem raðast í fjölskyldur (lod score 3,9).
Niðurstöður: í þessum hópi eru 66 einstaklingar sem hafa slíka
erfðaröðun en 51 sem ekki hefur hana. Samanburður á klínískum
einkennum hópanna tveggja sýnir ekki marktækan mun hvað snert-
ir meðalaldur, kyn, aldur við byrjun einkenna, breytingar á líkams-
stöðu og stöðuviðbrögðum, stirðleikaeinkennum, hreyfifrátækt,
skjálfta, tíðni ofhreyfinga, ósamhverfu einkenna eða lyfjasvörun.
Ekki fannst heldur marktækur munur á algengi heilabilunar eða
þunglyndiseinkenna (kí-kvaðratspróf). Unnt var að skoða heilavef
látins sjúklings úr hópi þeirra 66 sem höfðu erfðasæti á litningi lp32
og sáust dæmigerðar meinafræðilegar breytingar sem einkennandi
eru fyrir Parkinsonsveiki.
Ályktanir: í hluta íslenskra Parkinsonssjúklinga með ættlægan
sjúkdóm er að finna erfðasæti á litningi lp32 sem hugsánlega stuðl-
ar að því að sjúkdómurinn komi fram. Klínísk einkenni þessara
sjúklinga eru þó hin sömu og annarra sjúklinga sem einnig hafa ætt-
lægan sjúkdóm en ekki framangreint erfðasæti. Parkinsonsveiki er
LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88 87