Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Blaðsíða 96

■ ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
V 123 Nýgengi brjóstakrabbameins meðal flugfreyja
Vilhjálniur Rafnssoni, Hrafn Tulinius1-2, Jón Gunnlaugur Jónasson-\ Jón
Hrafnkelsson4
•Rannsóknastofa í heilbrigðisfræöi HÍ, 2Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags
íslands, 3Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, 4krabbameinsdeild Landspítala
háskólasjúkrahúss
vilraf@hi.is
Inngangun Tilgangur rannsóknarinnar var að athuga hvort krabba-
mein, sem í öðrum rannsóknum hafa tengst jónandi geislun, væru
tíðari meðal flugfreyja en annarra þar sem starfstími var notaður
sem vísbending um geimgeislamengun.
Efniviður og aðferöir: Upplýsingar urn rannsóknarhópinn var afl-
að hjá stéttarfélagi flugfreyja og tveimur flugfélögum. í hópnum
voru 1532 flugfreyjur, sem bornar voru saman á kennitölum við
Krabbameinsskrána til þess að finna krabbamein á árunum 1955 til
1997. Staðlað nýgengishlutfall (SIR) og 95% öryggisbil (CI) voru
reiknuð með óbeinni stöðlun miðað við nýgengi krabbameina hjá
öllum íslenskum konum. Upplýsinga um barneignir var aflað með
tölvutengingu við skrá Erfðafræðinefndar.
Niðurstöður: Hjá flugfreyjunum fundust 64 krabbamein þegar
vænta mátti 51,63 (SIR 1,2; 95% CI 1,0-1,6) og það var lölfræðilega
marktæk aukning á áhættu vegna sortuæxla í húð (SIR 3,0; 95% CI
1,2-6,2). Þegar lagður var á 15 ára biðtími var aukin áhætta af öllum
krabbameinum (SIR 1,3; 95% CI 1,0-1,8) og brjóstakrabbameini
(SIR 1,6; 95% CI 1,0-2,4). Flugfreyjur sem ráðnar voru 1971 eða
síðar og höfðu því orðið fyrir mestri geimgeislamengun á ungum
aldri (flestar byrjuðu um 20 ára aldur) höfðu tölfræðilega marktæka
aukningu á öllum krabbameinum (SIR 2,8; 95% CI 1,4-4,9) og
brjóstakrabbameini (SIR 4,1; 95% CI 1,7-8,5). Samkvæmt barn-
eignamunstri voru spágildi vegna brjóstakrabbameins lág, það var
til dæmis 1,1 fyrir aldur við fæðingu fyrsta barns.
Umræða: Tíðari brjóstakrabbamein og sortuæxli í húð meðal flug-
freyja en annarra kvenna virðast vera tengd starfi flugfreyjanna.
Nauðsynlegt er að meta þýðingu geimgeisla, röskunar á tímaklukku,
rafsegulsviðs og sólarljós fyrir tilurð þessara krabbameina þar sem
truflandi áhrifa barneigna virðist hafa verið útilokuð.
V 124 Nýgengi krabbameina medal íslenskra vélstjóra
Vilhjálmur Rafnsson. Patrick Sulem
Rannsóknastofa í heilbrigðisfræði HÍ
vilraf@hi.is
Inngangun Vélstjórar verða í vinnu sinni fyrir mengun ýmissa efna,
svo sem lífrænna leysiefna, útblásturslofti véla, olíum, efnum unnum
úr jarðolíu og asbesti. Tilgangurinn var að athuga nýgengi krabba-
meina, með sérstakri áherslu á lungna- og þvagblöðrukrabbamein,
meðal íslenskra vélstjóra og meta á óbeinan hátt þýðingu tóbaks-
reykinga.
Efniviður og aðferðir: Hópi 6603 karlkyns vélstjóra var fylgt eftir
frá árinu 1955 til ársins 1998. Skrá yfir vélstjórana var með kennitöl-
um tengd lýðskrám til þess að fá upplýsingar um dánardag, hvort
menn hefðu flust af landi brott og hvort þeir hefðu greinst með
krabbamein. Staðlað nýgengishlutfall (SIR) og öryggisbil (95% CI)
voru reiknuð fyrir öll krabbamein og ýmsar staðsetningar krabba-
meina. Upplýsingum um reykingavenjur var safnað með spurninga-
listum sem sendir voru í pósti til hluta hópsins (n=1501).
Niðurstöður: I öllum hópnum höfðu greinst 810 krabbamein en
búast mátti við 794 (SIR 1,0; 95% CI 1,0-1,1) og það var tölfræði-
lega marktæk aukning á áhættu vegna magakrabbameins (SIR 1,3;
95% CI 1,0-1,5) og lungnakrabbameins (SIR 1,2; 95% CI 1,0-1,5).
Þegar lagður var á 40 ára biðtími var aukin áhætta af öllum krabba-
meinum (SIR 1,2; 95% CI 1,1-1,3), magakrabbameini (SIR 1,5;
95% CI 1,1-1,9), lungnakrabbameini (SIR 1,4; 95% CI 1,2-1,8),
mesóþelíóma (SIR 4,8; 95% CI 1,3-12,3) og þvagblöðrukrabba-
meini (SIR 1,3; 95% CI 1,0-1,8). Reykingavenjur vélstjóranna voru
svipaðar því sem gerist hjá körlum almennt. Samkvæmt reykinga-
venjunum var spágildi vegna lungnakrabbameins 1,03.
Uinræða: Aukið nýgengi mesóþelíóma og lungnakrabbameins getur
verið afleiðing fyrri asbestmengunar. Hátt nýgengi maga-, lungna-
og blöðrukrabbameins gæti tengst því að vélstjórarnir hafa orðið
fyrir mengun af olíum og olíuvörum, þar sem þáttur reykinga virðist
vera útilokaður.
V 125 Brjóstakrabbamein meðal flugfreyja.
Tilfellaviðmiðarannsókn skipulögð innan hóps
Villijúlmur Kal'nssoni. Patrick Sulemb Hrafn TuliniusU, Jón Hrafnkelsson3
IRannsóknastofa í heilbrigðisfræði HÍ, 2Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags
íslands, 3krabbameinsdeild Landspítala háskólasjúkrahúss
vilraf@hi.is
Tilgangur: Að athuga hvort lengd starfstíma sem flugfreyju tengist
brjóstakrabbameinshættu að teknu tilliti til barneigna.
Efniviður og aðferðir: Hópurinn er 1532 flugfreyjur tveggja ís-
lenskra flugfélaga. Tilfellin voru fundin úr Krabbameinskránni og
barneignaþættirnir úr skrá Erfðafræðinefndar Háskólans með tölvu-
tengingu kennitalna. Starfstími flugfreyjanna hjá flugfélögunum og
barneignir (aldur við fyrstu fæðingu og fjöldi barna) höfðu verið
skráð kerfisbundið áður en krabbamein greindust í hópnum. Alls
voru 35 brjóstakrabbamein og valin voru fjórum sinnum fleiri við-
mið úr flugfreyjuhópnum mátuð fyrir aldri.
Niðurstöður: Með fjölbreytugreiningu var mátað áhættuhlutfall
fyrir brjóstakrabbamein þegar tilfelli voru borin saman við viðmið
5,24 (95% CI 1,58-17,38) fyrir þær sem unnið höfðu fimm eða fleiri
ár fyrir 1971 þar sem tekið var tillit til aldurs við fæðingu fyrsta barns
og lengd starfstíma 1971 og síðar. Þegar lagður hafði verið á 20 ára
biðtími var mátað áhættuhlutfall fyrir brjóstakrabbamein þegar til-
felli voru borin saman við viðmið 3,42 (95% CI 1,05-11,20) fyrir þær
sem unnið höfðu fimm eða fleiri ár þar sem tekið var tillit til aldurs
við fæðingu fyrsta barns.
Umræða: Tengslin milli lengdar starfstíma og hættunnar á brjósta-
krabbameini að teknu tilliti til barneigna bendir til þess að eitthvað
bundið starfinu geti verið þýðingarmikil orsök brjóstakrabbameins
meðal flugfreyja og þessi tengsl koma heim við að það sem veldur
krabbameinunum hafi langan aðdraganda.
96 Læknablaðib / FYLGIRIT 47 2002/88