Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2010, Síða 71

Wilhelm Erb.
og neuropathológíu. Einn af upphafsmönnum
nútíma geðlæknisfræði og stofnandi Deutsche
Forschungsanstalt fur Psychiatrie í Munchen,
Emil Kraepelin (1856-1926), trúði heldur ekki á
aðferðafræði Griesingers við að skapa hagnýtan
þekkingargrunn í geðlæknisfræði. Ahugavert
er, að hann og síðar eftirmaður hans í Múnchen,
Oswald Conrad Eduard Bumke (1877-1950),
ásamt mörgum hælisgeðlæknum, studdu að-
skilnað geðlæknisfræði og taugalæknisfræði.
Geðlæknirinn og heimspekingurinn Karl Jaspers
(1883-1969) í Heidelberg kallaði áðumefnda
aðferðafræði Griesingers „Gehirnmythologie".
Heidelberg varð miðstöð baráttunnar fyrir
sjálfstæði taugalæknisfræði í Þýskalandi. Þar
var öflug deild í lyflæknisfræði, og þar starfaði
prófessor Nicolaus Friedreich (1825-1882), sem
var áhugamaður um taugalæknisfræði. Hann
smitaði lærisvein sinn Wilhelm Erb (1840-1921)
af þeim áhuga, og Erb gerðist mesti baráttumaður
í Þýskalandi fyrir sjálfstæði greinarinnar
og aðskilnaði hennar frá geðlæknisfræði og
lyflæknisfræði. Eftir að hafa unnið um tíma
í Leipzig, sneri Erb á ný til Heidelberg árið
1883 og tók við prófessorsstöðu Friedreichs.
Erb beitti raflækningum eins og Duchenne og
setti saman mikla bók um efnið, Handbuch der
Elektrotherapie und Elektrodiagnostik. Hann stundaði
rannsóknir á mörgum sviðum taugalækninga.
Erb sýndi fram á sterk tengsl milli sýfilis og
tabes dorsalis, og hann ásamt Westphal lýstu
hnéviðbragðinu fyrstir manna og á sama tíma,
en hvor í sínu lagi.36- 37 Sagt er, að Erb sé einn
af þeim fyrstu, sem gengu með reflexhamar í
vasanum. Johann Hoffmann (1857-1919) var
samstarfsmaður Erbs í Heidelberg og var virtur
electrotherapisti. Hann lýsti svokallaðri H-bylgju
(H fyrir Hoffmann) vöðvasvars, sem fæst við
raförvun vissra hreyfitauga. Þá er reflex kenndur
við hann, þ.e. þegar distal kjúka vísifingurs
sjúklings er kreppt (flexeruð) gegn viðnáminu, og
viðnámi er síðan skyndilega sleppt, þá kreppast
(flexerast) stundum aðrir fingur sömu handar
hjá sjúklingum með pyramidalbrautaskaða. Ekki
er að undra, þótt Hoffmann yrði prófessor í
„Nervenpathologie und Elektrotherapie" 1907, en
orðið „Nervenpathologie" hafði í þessari nafngift
sömu merkingu og taugasjúkdómafræði hefur
nú á tímum.38 Með góðum stuðningi kollega
sinna hrundu þessir tveir menn áhlaupum á
taugapóliklíníkina, sem tauga- og geðlæknar
Griesingersskólans við Universitats-Irrenklinik í
Heidelberg stóðu fyrir. Þegar Kraepelin kom til
Heidelberg 1891, hættu átökin, en Kraepelin var
fyrrum lærisveinn Erbs. Erb og Hoffmann voru
prófessorar innan lyflæknisfræðinnar, svo ekki er
hægt að segja, að taugalæknisfræðin hafi öðlast
sjálfstæði í Heidelberg á þessum tíma. Baráttan
varð að halda áfram, og því þurfti að byggja
upp fleiri öflugar taugadeildir og stofna samtök
taugalækna.
Lyflæknirinn Adolf Strumpell (1853-1925)
kynntist Erb í Leipzig og tók við tauga-póli-
klíníkinni í Leipzig, þegar Erb hélt á ný til
Heidelberg. Hann varð síðan prófessor í lyf-
læknisfræði í Erlangen og eftir það í Leipzig.
Strumpell var trúr stuðningsmaður Erbs í sjálf-
stæðisbaráttunni. Hann skrifaði tveggja binda
kennslubók í lyflæknisfræði, og fjallaði síðara
bindið einungis um taugasjúkdóma. Paul Julius
Möbius (1853-1907) lærði taugalæknisfræði hjá
Hnévið-
bragð
athugað.
Myndina
teiknaði
Gowers, og
er hún úr
kennslubók
hans.
LÆKNAblaðið 2010/96 Fylgirit 64 71