Frjáls verslun - 01.01.2009, Side 12

Fyrst þetta...
12 F R J Á L S V E R S L U N • 1 . T B L . 2 0 0 9
Dr. Colin Linsley, kennari í MBA-námi við
University of Maryland, hélt afar fróð-
legan fyrirlestur í Háskóla Íslands í janúar.
Hann ræddi þar um ofurlaun og bónus-
kerfi forstjóra og líklegan þátt bónuskerf-
anna í að kreppan skall á. Hann sagði að
nákvæmlega sama umræða færi fram í
Bandaríkjunum og á Íslandi varðandi uppgjör
á fortíðinni og hvað hefði farið úrskeiðis.
Hann fór ofan í eðli kreppunnar og hvernig
hún hefði byrjað í fjármálageiranum; hinum
svonefndu „eitruðu vöndlum“ sem enginn
vissi hvers virði væru þótt ótal sérfræðingar
hefðu reynt að meta virði þeirra og úr hefði
orðið útlánabóla.
En hvað klikkaði? Margt. Linsley sagði að
reglur stjórnvalda um fjármálaeftirlit hefðu
brugðist, eigna- og áhættustýring í fyrir-
tækjum og bönkum sömuleiðis og nefndi
t.d. að bandaríska fjármálaeftirlitið hefði
margoft skoðað starfsemi Bernard Madoff
en ekki fundið neitt athugavert. Hann gagn-
rýndi hvernig græðgi og ofurlaun forstjóra í
gegnum bónusa og kauprétti á hlutabréfum
hefðu drifið allt áfram þar sem allir græddu;
hluthafar sem forstjórar – en hætta væri á
feluleik með laun stjórnenda gagnvart hlut-
höfum í gegnum kaupréttina. „Þetta var
umhverfi þar sem allir voru svo ánægðir og
enginn sagði neitt.“ Enginn forstjóri virtist
geta tapað; þeir hefðu ofurbónusa í góðæri
en „lága bónusa“ þegar illa gengi. Þá vék
hann að þætti stjórnarmanna í fyrirtækjum
og hvernig sterkir forstjórar í stórfyrirtækjum
stýrðu oft stjórnum fyrirtækja – sérstaklega
þegar kæmi að launamálum forstjóranna
sjálfra og helstu stjórnenda.
Þá ræddi hann þátt endurskoðunarskrif-
stofa og hvernig þeim hefði sést yfir við
mat á eignum, eins og útlánum fjármála-
fyrirtækja. Ennfremur benti hann á hversu
náið endurskoðunarskrifstofur ynnu með
helstu stjórnendum fyrirtækja og við það
væri hætta á minna eftirliti varðandi stjórn-
arhætti og áhættustýringu. En kaup-
aukakerfi forstjóra og helstu stjórnenda
gerðu beinlínis ráð fyrir því að stjórnendur
og starfsmenn yrðu gráðugir við að hámarka
árangurinn; hvernig svo sem hann væri
svo mældur með tilliti til skamms tíma eða
langs tíma. Græðgin hefði verið svo mikil
að stjórnendur stóru bílafyrirtækjanna í
Bandaríkjunum hefðu komið á dýrum einka-
þotum til að biðja um styrk frá bandarískum
skattgreiðendum til að halda fyrirtækjunum
á lífi – og ekkert séð athugavert við það.
Þetta var fróðlegt erindi. Einhvern veginn
hafði ég heyrt margt áður. Þau slá í takt
hjörtun í Súdan, New York og Grímsnesinu.
Það eru allir að spyrja sig að því sama; alls
staðar: Hvað klikkaði og hverjir brugðust?
Svo víða var dansað í kringum gullkálfinn.
Colin Linsley. Fróðlegt erindi um þátt ofurlauna í tilurð kreppunnar.
COLIN LINSLEY
Í HÁSKÓLA ÍSLANDS:
Bónuskerfi
stjórnenda
Voru ofurlaun og græðgi
ástæðan fyrir hinni alþjóð-
legu fjármálakreppu?