Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Blaðsíða 27

TÍMARIT MÁLS OG MENNIXGAR
209
urnar. Þar á meðal eru menn, sem mér er nær að halda,
að fj'rir nokkrum árum liefðu heldur látið liýða sig
opinherlega en setja nafn sitt undir ritdóma af því tagi.
Elinborg er höfð í stórskáldatölu, og lofið verður því
iburðarmeira sem ritdómararnir spilla meira höfund-
inum með skjalli sínu. Því að livað á höfundurinn að
hugsa um að vanda vinnubrögð sín, þegar allir liæla
þeim, eins og þau eru?
Fjölmörg dæmi mætti nefna þessu svipuð. Öll sýna
þau það sama. Það er vitandi vits verið að rugla allt
skynsamlegt mat íslenzkrar menningar og íslenzkra
bókmennta. Það er reynt að ala upp sem heimskasta
lesendur, dekra við allt, sem er meðallag og þaðan af
lakara, uppliefja mest það lélegasta, en niðurlægja það,
sem er raunveruleg list. Það er þjóðarsmán að ritdóm-
um hlaða og timarita undantekningarlítið. Iðunn, und-
ir ritstjórn Árna Hallgrímssonar, har af öðrum tíma-
ritum í dónnun um skáldskap. Það er meginregla, sem
lesendur geta farið eftir, að bók er því ómerkilegri
sem lienni er meira hælt. Komi t. d. um hana samfleytt
átta ritdómar í sama lilaðinu, eins og Markmið og leið-
ir í liaust, þá geta menn verið þess fullvissir, að bók-
in er ólesandi. Hver af öðrum hinna ritdæmandi manna
hefur fj'rirgert öllum rétti til þess að geta talizt les-
andi menn. Sumir þeirra hafa í fvrstu ætlað að hafa
lesendurna að fíflum með þvi að Iirósa bókum, sem þeir
sjálfir liafa fyrirlitið. Síðan liafa þeir smám saman
orðið sámdauna því, sem þeir voru að lirósa móti
betri vitund, og endirinn varð sá, að þeir gera sjálfa
sig að fíflum frannni fvrir lesendunum.
En Islendingar liafa aldrei verið þannig gerðir, að
þeir kunni við að láta fyrirskipa sér, livað þeir lesa
eða telja góðar hókmenntir. Með þrotlausum áróðri má
blinda þjóðina í ýmsum málum. En það, sem' síðast
mun takast, er að þurrka út allan skilning hennar og
næmleik á skáldskap. Nú sem á öllum öldum finna