Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Blaðsíða 49

TÍMARIT MÁLS OG MEXNINGAR
231
banvænum geiri í hjarta lýðræöisins, sem hafði leitað til
þess sem samherja og fóstbróður. Ekki er það ofmælt hjá
Vilmundi, að þetta er „lýðræði i ekki mjög rúmri merk-
ingu“. n
Vilmundi virðist vera nokkuð ljós þessi hætta, sem
þingræðið liefur í sér fólgið, því mælir hann á þessa leið:
„Er ég þannig ekki ugglaus um, að lýðræðinu og skipu-
lagsliáttum þess kunni að stafa nokkur hætta af sjálfu
sér, eða réttara sagt: ég veit það með vissu“. Það er ljóst,
hvað fyrir ræðumanni vakir, þótt ekki sé heppilega að
orði komizt. Vitanlega getur lýðræðinu aldrei stafað hætta
af sjálfu sér, réttara væri að segja, að lýðræðinu gæti staf-
að hætta af skipulagsháttum sínum, liinu svonefnda þing-
ræði. Það er ekki hægt að afnema lýðræðið á lýðræðisleg-
an hátt, en það er liægt að afnema lýðræðið eftir þingræð-
islegum leiðum, eins og dæmi Frakklands sýnir ljóslegast.
Það var ekki heldur að ástæðulausu, að Vilmundur lýsti
þessum ugg sínum við þetta tældfæri. Tillaga þremenn-
inganna var ekkert annað en tilraun til að vega að lýðræð-
inu með þingræðislegum vopnum. Vilmundur hefur hlot-
ið lof mikið fyrir að standa fremstur í hrjósli fylkingar
til varnar. En þegar maður býst til vamar fyrir göfugí
mál, þá ber að vanda vopnaburð og sérstaklega gæta þess
að höggva ekki að þeim, sem verja skal. En það hefur Vil-
mund hent við þetta alvarlega tækifæri. í vörn hans bregð-
ur fyiár ummælum, sem í eðli sínu eru mjög ólýðræðis-
sinnuð og vel mætti styðja sig við til að ná sams konar
árangri gegn lýðræðinu og fyrir þremenningunum vakti.
Tilgangur þremenninganna lá í augum uppi, hann var
sá að gefa valdamönnum þjóðfélagsins enn fullkomn-
ari réttlætingu fyrir ofsóknum á hendur ákveðnum flokki
manna en fyrir var. Það var gefin allítarleg lýsing á þess-
um mönnum, er ofsækja skyldi, en það kemur ekkert mál-
inu við, hvernig sú lýsing var, eða hvaða flokkar það eru,
sem raunverulega eiga þá lýsingu skilið, hitt er nægilegt