Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Qupperneq 59

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Qupperneq 59
TÍMARIT MÁLS OG MENNIXGAR 241 ur eftir þessari afstöðu sinni, sem er honum algild og eðli hans samkvæm, en ekki hinni „tækifærissinnuðu“ hráðabirgðaafstöðu, sem þröngvað er upp á hann af andstæðingnum um nokkurt skeið, en hlýtur að vera lokið um leið og andstæðingurinn er úr sögunni — þegar afnumin hefur verið stéttaskipting þjóðfé- lagsins. En ef þessari kröfu væri fullnægt, þá myndi viðleitni efnishyggjumannsins til þjóðfélagsumbóta vera tryggður skjótur og auðunninn sigur, því að þorri mannkynsins myndi þá slást til fylgis við hann og skipulagshreytingin gerast með friðsam- legum hætti. Svo ljósar eru röksemdir hans, svo heilbrigð sið- fræði hans, svo mannúðlegt, réttlátt, fagurt og skynsamlegt það þjóðfélag, sem hann boðar og telur sig hafa visindaleg rök fyrir, að framkvæmanlegt sé. ÖIl von andstæðingsins um að fá borgið völdum sínum og forréttindum er því við það bundin, að takast megi að villa heimildir á kenningum efnishyggjumannsins og fyrirætlunum, en gera hann sjálfan að höfuðóvini þjóðfélags- ins og erkifjanda allra dyggða í vitund þorra manna. Og þetta hefur tekizt svo vel, að jafnvel þeim fáu mönnum, sem hafa full- an vilja á því að dæma efnishyggjumanninn af sanngirni, þótt þeir séu honum ekki i öllu samdóma, er gert mjög erfitt fyrir mn réttan skilning á honum. Hversu margir eru til dæmis þeir, utan hóps efnishyggjumanna sjálfra, sem kunna einhver skil á díalektiskri efnishyggju og vita, í hverju hún er hinni eldri efnis- hyggju frábrugðin? Það kann að stafa af óljósum hugmyndum i þessu efni, þegar menn, sem vilja ekkert heldur en vera sanngjarnir, slá allri efnishyggju í einn bálk og kalla úrelta heimsskoðun (160. bls.), þvi að það á vissulega aðeins við um liina eldri efnishyggju. Hin díalektiska efnishyggja hefur ekki verið afsönnuð vísinda- lega. Það er á misskilningi byggt, þegar sagt er, að efnið sé farið að nálgast það ískyggilega að vera andlegt (29. bls.), þó að benda megi á, að sumir eðlisfræðingar hafi sagt eitthvað svipað i misjafnlega mikilli alvöru. En slikt er þá ekki annað en heimspekileg ályktun þessara eðlisfræðinga, sem engan getur skuldbundið. Rétt er það lijá Nordal, að efni nútímavísinda er ekki lengur efni i hinum grófgerðari skilningi 19. aldarinnar (29. bls.). En þetta efni 19. aldarinnar, sem menn vissu, að gert var af aðgreindum frumeindum og jafnvel að mestum hluta rúm- taks síns af tómu rúmi, var ekki heldur efni í hinum ennþá grófgerðari skilningi miðaldanna, því að þá var allt efni síheill lcökkur. Samt var efnið engu andlegra á 19. öld en miðöldum, og eins er það sízt andlegra nú en á 19. öld. Hugmyndir vorar um efnið eru orðnar nákvæmari og sannari. Það er allt og sumt.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.