Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Blaðsíða 32

214
TÍMARIT MÁLS Ofi MENNINGAR
framlögum og styrkveitingum, yfir félagsskap fólksins
og samtökum þess, yfir afurðasölu innlendri og er-
lentlri, yfir því, hverju menn bíta og brenna, bverju
þeir ldæðast, hvað dýru verði þeir kaupi fæði og klæði,
livað menn fá fyrir vinnu sína. Þeir þykjast liafa fjötr-
að svo þjóðina á alla vegu, að þeir megi leyfa sér
allt. Allir eiga að silja og standa eftir því, sem þeir
vilja. Ef einhver er svo djarfur að hafa aðrar skoð-
anir, flytja annað mál, vinna sjálfstætt að einhverju
verki, skal hann víttur, iiljóta refsingu, vera ofsóttur
og útskúfaður. Og þeir ganga æ lengra á lagið. Þeir
Iiafa séð árangur, glæsilegan árangur af starfi sínu. Þeir
Iiafa sannarlega lmeppt fólkið í fjötra, bundið svo fé-
lagsskap þess, ruglað svo raðir þess, að áður en það
vissi af, var það engu ráðandi lengur, félagið, sem það
stofnaði sjálfu sér til hagnaðar, var orðið hlekkur um
fót eða tæki í höndum andstæðinga þess. Þeir liöfðu
ástæðu til að vera drýldnir, forrráðamennirnir, í trú
sinni á heimsku fólksins og þróttleysi þess til viðspyrnu.
Og þegar tökunum var náð, varð að gæta þess, að ekki
slaknaði á þeim. Hvar sem mótþrói kemur upp hjá
þjóðinni, þá er að vera til taks að herja þann mótþróa
niður, kefja liann. En lilið við hlið drýldninnar og hrok-
ans hjá valdhöfunum, liggur óttinn falinn, óttinn við
fræðsluna og menninguna. Alþýðan má ekki fyrir nokk-
urn mun fá vitneskju um, að það sé neitt óeðlileg!
við það, þó að hún kaupi alla hluti mörgum sinnum
dýrari en hún þarf, fái miklu minna fyrir vinnu sína
en henni ber, beri sjálf ekki nema fátækt úr hýtum,
meðan aðrir safna hundruðum þúsunda og jafnvel mill-
jónum, verði að neita sér um menntun og tækifæri til
að njóta hæfileika sinna. Þess vegna þarf alls staðar að'
vera á verði gegn menningunni, gegn frjálsri og djarfri
liugsun. Þess vegna ber almenningi að vera fávísum og
heimskum, hann á ekki að venjast á að hrjóta heilann
um Iilutina. Valdhafarnir eru hræddir, en rótgrónust