Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 49

T3MARIT MÁLS 00 MENNINGAR
255
því að missir hinna málxnauðugu héraða Elsass og Lót-
hringens hafði sært þjóðannetnað og þjóðarhagsmuni
Frakklands svöðusári, sem hin þjóðernissinnaða borgara-
stétt sá um, að ekki fengi að gróa.
En þegar Frakkland gal ekki hefnt harma sinna á Þýzka-
landi, leitaði það sér fróunar í nýlendukapphlaupi því, sem
einkenndi síðari hluta 19. aldar og upphaf hinnar 20. Þessu
kapphlaupi lauk svo, að í lok 19. aldar var Fralckland orðið
annað stærsta nýlenduveldi heimsins, er átti mikil lönd
og áhrifasvæði í Norður- og Vesturafríku, Madagaskar við
austurströnd Afríku og auðugar nýlendur í Austurasiu.
Auðvitað höfðu orðið allmiklir árekstrar milli Frakklands
og annarra hiðla i búum nýlenduþjóðanna, fyrst Englands,
síðar Þýzkalands. En rétt eftir aldamótin skiptu Frakkland
og England pólitískum og atvinnulegum áhrifasvæðum i
Afríku og gerðu síðan með sér handalag það, sem reynt
var í eldi heimsstyrjaldarinnar. Á síðasta tug 19. aldar
liafði hið fésæla franska borgaralýðveldi kevpt hið síhlanka
Rússaveldi til fylgis við sig, og þegar heimsstyrjöldin hófsl
1914 var aðstaðan á taflhorði Evrópu þannig, að tvenn þrí-
veldahandalög stóðu andspænis livort öðru og tókust á um
yfirráðin vfir heiminum. Nú var stundhi runnin upp, er
Frakkland liugðist að heimta aftur hin týndu héruð á aust-
urlandamærum, sínum og reisa við meginlandsforræði það,
er það áður hafði, en fékk ekki haldið fyrir ofríki Þýzka-
lands.
Það var vitanlega auðsætt, að Frakkland gat aldrei af
eigin rammleik hrundið Þýzkalandi úr valdasessi þess á
meginlandinu. Til þess hrast það öll efni. í byrjun 19. aldar
var Frakkland fjölmennasta ríki Evrópu að Rússlandi
einu undanteknu. I lok aldarinnar var það orðið eftirbát-
ur annarra stórvelda að mannfjölda og hefur staðið í stað
síðan. Framleiðslumáttur þess var miklu minni en annarra
stórvelda í þeim iðjugreinum, sem skiptu mestu máli í nú-
tímaþjóðfélögum, kolum og stáli. Iðnaðarframleiðsla
Frakklands óx á árunum 1880—1913 um 79%, en á sama