Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 90

296
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Umgerðin í leikritinu utan um sjálfan aðalkjarna jijóðsögunn-
ar, það afrek kerlingar að bjarga hinni syndugu sál Jóns inn
í fögnuð útvaldra, er sniðin úr gömlum sálmum og algengum
hugmyndum kristinna manna. Þessi umgerð ber fullmikil merki
þess að vera aðeins til útfyllingar og skrauts, sérstaklega er ann-
ar þáttur laus í mótum. Yfirleitt mótar höfundurinn flestar per-
sónurnar mjög lauslega, gefur þeim ekki einu sinni sérnefni, og
ætlast ef til vill sjálfur til, að þær séu aðeins ávísun á mótaðar
manngcrðir, sem þjóðin á til fullskapaðar: sýslumanninn, prest-
inn, böðulinn o. s. frv. Leikstjóra og leikendum eru með þessu
gefnar óbundnari hendur og reynir á þá að gefa persónunum lif-
andi einstaklingsmót. Samtöl eru mjög almenns eðlis, oft fynd-
in, en þó víða litlaus. Leikritinu er öllu haldið i blæléttum, gam-
ansömum stíl, og alls staðar skín i gegn kýmni og glettni höf-
undar. Það er ritað á einföldu, lipru og alþýðlegu máli, sem er
þó ekki laust við bliknuð orðatiltæki (t. d. Trygglyndið þitt ríð-
ur ekki við einteyming). Leikritið er ekki mikið skáldverk,
en það er farið með efni þjóðsögunnar af smekkvísi og lipurð.
Viðhorfið er mannúðlegt, og yfir allri frásögninni hlýr og skáld-
legur blær, hin sömu heillandi persónueinkenni og eru á öll-
um verkum Davíðs, þó að Ijóð hans birti þau i rikastri fjöl-
breytni og fegurð. Bæði efni leikritsins og gamanstill eru þess
eðlis, að líklegt má telja, að það muni njóta vinsælda almenn-
ings.
Prentlistin fimm hundruð ára. Bók þessi er gefin út sem
handrit, að tilhlutun Hins islenzka prentarafélags, á
kostnað ísafoldarprentsmiðju h.f. Reykjavík 1941.
Maður staldrar fyrst við útlit og listrænan frágang þessa rits.
sem stingur í stúf við flest það, sem hér er gefið út. Hafsteinn
Guðmundsson, prentari, hefur skreytt bókina af miklu listfengi,
teiknað i hana táknrænar myndir i samræmi við efni hverrar
ritgerðar og handlitað þessar myndir. Við útgáfu bókarinnar er
gerð tilraun til að samræma fornan og nýjan stíl i búkagerð.
Efni bókarinnar er fræðandi ritgerðir um prentlistina og sögu
hennar. Stefán Ögnnmdsson, prentari, ritar fyrstu greinina, um
Jóhann Gutenberg, líf hans og starf. Er hún bæði vel rituð, og
athyglisverð örlög þessa manns, sem svo stórkostleg áhrif liefur
liaft með uppfinningu sinni á alla menningu heimsins síðan. Þor-
kell Jóhannesson skrifar eftirtektarverða grein, þar sem hann
færir rök að því, að prentlistin muni hafa komið nokkrum ár-
um fyrr til íslands en fræðimenn hafa álitið. Ritgerð Sigurðar
Nordals, Prentlist og menning, er skennntileg og gagnleg hug-