Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Blaðsíða 93

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
299
óánægt á báðum stöðum, laust i allri rás, sér ekkert til að lifa
fyrir, eltist helzt við frjálsar ástir; aldraðar sveitakonur, ógæfu-
samar og ráðalausar, sjá á eftir barnaliópi sinum hverfa eitthvað
út í buskann; vondauft, skilningslaust fólk á alla tilveru sína og
aðstöðu. Önnur spegilmynd þess eymdar þjóðfélags, sem við lif-
um i, er afstaða höfundarins og úrlausnarráð hans: höfuðper-
sónan, verkamaður úr Reykjavík, flækist upp í sveit i kaupa-
mennsku, hefur alltaf þótt verkamannalíf sitt einskis virði. Hatta-
saumastúlka úr Reykjavík kemur í heimsókn á bæinn, þar scm
hann er kaupamaður. Henni leiðist og þykir tilgangslaust, eins
og honum, lífið í Reykjavík, hefur alltaf alið hjá sér, mjög óljóst
þó og óákveðið, draum um nýbýli, „drauminn um Ljósaland“, og
af því að verkamaðurinn, sem ber af engri Hlviljun nafnið Leif-
ur Eiriksson (nafni hans hinn forni og lieppni, landnámsmað-
urinn, fann nýja heimsálfu), verður hrifinn af þessari stúlku og
hefur auk þess verið að leita að einhverju til að lifa fyrir, gerir
hann draum hennar að sínum og fer að sjá sér út stað, þar sem
hann geti látið draum þeirra beggja rætast. Um haustið fer hann
til Reykjavíkur staðfastur í áformi sínu. Lengra er sögunni ekki
komið. — Undarlega öfugstreyminn verkamaður nú á tímum, þeirr-
ar stéttar að vera, sem á sér glæsilegasta draum, sem alinn hef-
ur verið á þessari jörð um nýja framtíð i nýju samfélagi manna,
og fórnar lífi sinu i miljónum fyrir hið komandi samfélag. Und-
arlegur ungur höfundur, sem gerir liinn flýjandi verkamann að
ideali sínu og virðist lita á það sem eðlilegan lilut, að starf borg-
arbúans af fjölmennustu stétt þjóðfélagsins sé einskis virði, svo
að hann þurfi, vegna auðnarinnar, sem lykur um líf hans, að flýja
út i sveit, hara til þess að hafa grasblett i kringum sig, þó að
hann viti jafnvel sjálfur, að ekkert bíður lians annað en strit og
einangrun. í samræmi við stefnu sögunnar reynir höfundurinn
i aðra röndina að gylla sveitalífið, en er þó svo raunsær, að í
gegnum alla söguna skín í basl og fábreytni og þrá fólksins eftir
auðveldara og ríkara lífi. Sjálf frásögnin vitnar á móti sögu-
draumnum. Þrátt fyrir létt tök á öllu efni, stíl og mótun persóna,
er talsvert skáldsögusnið á bókinni, og hún gefur ekki óljósar
hugmyndir um sumar persónur, sem lýst er. Höfundurinn spegl-
ar einmitt allvel líf æskulýðsins i því þjóðfélagi, sem hann mót-
ast af, en skilur ekki sjálfur eðli þess og leiðist til þess ósjálf-
rátt að flytja sem einhvern nýjan boðskap afturlialdssamar hug-
myndir, sem haldið er á lofti af afturhaldssömum, úrræðalaus-
um stjórnmálamönnum, um blessun og dýrð einyrkjabúskapar,
sem á stöðugt takmarkaðri lífsmöguleika í þjóðfélaginu. Búast má
við, að trúin á hokrið verði líka uppistaða næsta bindis, eða ef til