Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 50

40
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
stéttarflokkur). þá viðurkennir hann þar með, að einræðisskipulag
sé lokatakmark hans. Haldi hann því hins vegar fram, að ísland
bæri eftir sem áður að telja lýðræöisríki, þá játar hann þar með
þá skoðun sína, að lýðræöisskipulag geti samrímazt raunverulegu
eins flokks fyrirkomulagi, og ónýtir fyrir sér falsröksemdina um
flokkseinræðið í Rússlandi. Annars er það víst, hvað sem þessu
líður, að það eru ólikindalæti mestan part, þegar borgaraflokkar
eru að lýsa yfir skilyrðislausri andúð sinni á eins flokks fyrirkomu-
lagi. Borgaraflokkur kann að vera andvígur eins flokks fyrirkomu-
lagi, þar sem einhver annar flokkur en hann sjálfur væri einráður,
en eftir öllu eðli flokkabaráttunnar í stéttaþjóðfélagi hlýtur það
einmitt að vera æðsta takmark og hæsta hugsjón sérhvers borgara-
lýðræðisflokks að verða eini stjórnmálaflokkur þjóðfélagsins og
sjálfur alls ráðandi. Nú er það að vísu með öllu vonlaust, á meðan
borgaralýðræðið er í gildi, að nokkur einn þessara flokka geti náð
því nrarki (því að fráleitt er, að nokkrum þeirra mundi geta tekizt
þrátt fyrir fjármagn sitt og áróðurstæki að blekkja alla þjóðina til
fylgis við sig, en liins vegar óhugsandi urn alþýðustéttirnar að
minnsta kosti, að þær mundu afsala sér rétti til að liafa stjórnmála-
flokki, og því taka þeir þann kost að gera sér dyggð úr nauðsyn-
inni og látast aldrei mundu mæla bót eins flokks fyrirkomulagi.
Aldrei skal ég biskupinn eiga, sagði kerlingin.
*
Það getur engunr dulizt, sem kynnir sér kosningafyrirkomulagið
í Ráðstjórnarríkjunum, hversu miklum mun lýðræðislegra það er
en kosningafyrirkomulagið í löndum borgaralýðræðisins. í því efni
má til dæmis minna á það, sem telst ef til vill ekki til höfuðatriða,
að kosningaréttur er þar að því leyti víðtækari en í flestum öðrum
löndum, að menn hljóta kosningarrétt 18 ára að aldri. (I Tékkósló-
vakíu og öðrum hinna nýju lýöræðisríkja í Austur-Evrópu hefur
reyndar verið lögleiddur 18 ára lágmarksaldur kosningaréttar).
Mikilsverðara atriði er hitt, að enginn frambjóðandi getur náð
kosningu í Ráðstjórnarríkjunum, nema hann hljóti meira en helm-
ing gildra atkvæða. Þessu til skýringar er nauðsynlegt að taka það