Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 96

86
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Þá er lauslega getið nokkurra leikrita, sem sýnd hafa verið, og sagt, að Narfi
eftir Sigurð Pétursson sýslumann hafi verið leikinn eftir 1860. í sveitarsjóðs-
reikningi fyrir 1865—1866 er talinn „ágóði af sjónarleik“ 5 rdl. og 34 sk., og
mun það liafa verið Narfi. Er hér sennilega um fyrstu leiksýningu í Vestmanna-
eyjum að ræða. Enginn leikari er tilnefndur. En f þessum stutta kafla um sjón-
leiki er rætt um samkomuhús, stofnun Góðtemplarastúkna, veitingahús og gisti-
hús. Maður fær þó ekki að vita, að stúkan Bára var stofnuð árið 1888 eða að
Templarahúsið var hyggt árið 1890.
Herfylkingin
Þessi kafli er tiltölulega rækilegastur. Höf. gerir þó að mínum dómi alltof
mikið úr þeirri þýðingu, sent heræfingarnar hafi haft. Kohl kom þessum æf-
inguni á, vegna þess að hann hafði gaman af þessu, enda hafð'i hann hlotið
hernaðarlegt uppeldi og unnið að þjálfun nýliða.
Framfarir í Vestmannaeyjum á síðustu áratugum 19. aldar, sem raunar voru
ákaflega litlar, áttu vafalaust ekki rót sína að rekja til heræfinganna, heldur
voru sprottnar upp úr þjóðernisvakningu þeirri, sem hófst með Fjölnismönn-
um og starfsemi Jóns Sigurðssonar. Yfirleitt finnst mér höf. gæta þess alltof
lítið í þessari bók, hvað fram fer annars staðar í landinu. Að sjálfsögðu voru
Vestmannaeyjar alltaf í nánum tengslum við aðra hluta landsins, vegna hinna
öru viðskipta, sem þaðan áttu sér stað við nærsveitirnar og raunar við fjarlæg
héruð. Fólk flutlist víðs vegar að til Eyja og mun svo hafa verið á öllum öld-
um. Eftir Tyrkjarán eru þar menn, sem nefndir voru norðlingar, og hafa þeir
vafalaust komið af Norðurlandi. En þetta mál er að mestu órannsakað ennþá.
Fuglaveiðar og eggjatekja
Það er rangt hjá höf., að gott skipulag og hóf hafi verið á fuglaveiðinni.
Þvert á móti var alltaf um stórfellda rányrkju að ræða, sem ekki var ráðin
bót á fyrri en fuglaveiðisamþykkt var sett árið 1895, og á þetta þó aðeins við
unt lundann. Að því er svartíuglinn snertir, hélzt sama rányrkjan meðan hald-
ið var áfram að snara á bælunum. Fuglamenn voru sammála um, að það liafi
verið einhver ógeðfelldasta veiðiaðferð, sem notuð var. Menn geta gert sér í
hugarlund, hvílíkur grúi var drepinn af fugli, þegar útflutningur á fiðri komst
upp í 26680 pund, eins og átti sér stað árið 1858.
Árið 1894 segir Sigurður Sigurfinnsson hreppstjóri f Fjallkonunni (bls. 166),
að sýnt sé að svartfuglinn verði eyðilagður með óskynsamlegri veiðiaðferð,
eins og lundinn áður.
Utgerð, sjósókn o. fl.
Höf. liefur ekki gert nein skil í þessari bók þeirri byltingu, sem varð þegar
vélhátaútvegurinn liófst. Hefði verið full ástæða til að rekja það mál allt ná-
kvæmlega og sýna með tölum, hve geysilega mikla fjármuni þessar litlu fleyt-