Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 64

54
TlMARIT MÁLS OG MENNINGAR
teknar saman á víð og dreif verða að nægja þessu til rökstuðnings:
I Póllandi var með valdráni Pilsúdskís og liðsmanna lians árið
. 1926 leitt í gildi raunverulegt hernaðareinræði, sem versnaði þó enn
til muna með hinni fasísku stjórnarskrá 1935, er veitti ríkisforset-
anum löggjafarvald og rétt til að gera samninga við önnur ríki, enn
fremur heimild til að tilnefna og afturkalla ráðherra og aðra em-
bættismenn, skipa þriðjung öldungadeildarinnar og Ieysa upp þing-
ið að geðþótta sínum. Flokkur kommúnista var bannaður og mikill
hluti landsbúa sviptur kosningarétti, Úkraínumenn, Gyðingar, Hvít-
rússar og Litúvíumenn, á annan tug milljóna að tölu, ofsóttir á
marga lund af hinni pólsku stóreignamannastétt og fulltrúum henn-
ar, en þeir, sem dirfzt höfðu að rísa gegn þessu miðaldaskipulagi,
þjáðir og kvaldir í hinum illræmdu dýflissum í Brest og víðar, það-
an sem margur átti eigi afturkvæmt. Hernaðarfasismi litlu eða engu
betri ríkti í Júgóslavíu ásamt hinni sömu þjóðerniskúgun, þar sem
Króatar, Slóvenar, Makedóníumenn og aðrir minnihlutaþjóðflokk-
ar voru gerðir réttlausir af serbnesku borgarastéttinni, en hinu
pólitíska lýðræði þann veg háttað, að þingkosningar fóru fram opin-
herlega með munnlegri yfirlýsingu kjósandans, en stjórnmálaflokk-
ar verkamanna og bænda bannaðir, foringjar þeirra fangelsaðir
eða drepnir og svo framvegis. I Rúmeníu var lýðræðið í því fólgið
meðal annars, að flokkur kommúnista var bannaður, önnur stjórn-
málasamtök verkamanna beitt miskunnarlausri kosningakúgun og
öðru ofbeldi og kosningaréttur einskorðaður við karlmenn, það er
að segja þá eina, sem greiddu skatt og kunnu að lesa og skrifa, en
vankunnandi í því efni var að minnsta kosti fjórði hver maður.
Harðstjórnin í Búlgaríu var jafnvel ennþá ógurlegri. Réttarfarinu
í þessum löndum, fangabúðunum og fangelsunum, misþyrmingun-
um og morðunum á pólitískum föngum má kynnast með því að lesa
lýsingar hins mikla franska rithöfundar Henri Barbusse, sem ferð-
aðist sjálfur um Balkanlöndin til að kynna sér þessi mál sem ýtar-
legast. Mjög svipaðrar tegundar var hernaðareinræði Horthys í
Ungverjalandi. Og í Grikklandi, þar sem vagga lýðræðisins hafði
staðið eitt sinn endur fyrir löngu, var á þessum árum ríkjandi eitt
hið versta einræðis- og harðstjórnarskipulag, sem gert hafði úr
alþýðu landsins, afkomendum hinna glæsilegu Forn-Hellena, ör-